Friday, December 30, 2011

“ჩვენი პოეტი”



      2011 წლის 16 დეკემბერს, საპატრიარქოსთან არსებულ ახალგაზრდობის სულიერი და ინტელექტუალური განვითარების ცენტრში ყველასათვის საყვარელი პოეტის, ტარიელ ხარხელაურის 65 წლის იუბილისადმი მიძღვნილი საღამო გაიმართა.
     დარბაზი სავსე იყო პოეტის შემოქმედების მოყვარული ადამიანებით, მწერლებით, საზოგადო მოღვაწეებით. ღონისძიებას დაესწრო ფშავ-ხევსურეთისა და თიანეთის ეპისკოპოსი თადეოზიც.
ასეთი თბილი და სიყვარულით სავსე საღამო არც თუ ისე ხშირად ჩატარებულა. ოთხი საათის განმავლობაში დარბაზს მსმენელი არ აკლდა. ყველას სურდა თავისი წილი სიყვარული მიეცა იუბილარისთვის. სიტყვა თქვეს პოეტებმა; თემურ ჩალაბაშვილმა, ერეკლე საღლიანმა, თინათინ მღვდლიაშვილმა.. საღამოს მუსიკალურად აფორმებდნენ ფოლკლორული ანსამბლები “ინანა”, “გორდელა” და სხვა.
      ტარიელ ხარხელაური ის თანამედროვე პოეტია, რომელსაც თავის ფესვებზე აქვს დაშენებული შემოქმედების ლიბო და სათქმელს ისე გადმოგვცემს, რომ საინტერესოა ყველა თაობის მკითხველისათვის. მის პოეზიას სხვაგვარი, ყველასგან განსხვავებული სურნელი და ფერი აქვს. ის ერთი მხრივ- “ვერკვლის ციხესავით” უდრეკი და მტკიცეა, მეორეს მხრივ კი “მინდვრის ფსალმუნებივით” სათუთი და თბილი. .
     “სამყარო ჩემთვის გლოვისფერია” – ვკითხულობთ მის სიტყვებს და გვახსენდება ის დიდი ტკივილიც, რომლითაც არის გაჟღენთილი მისი ცხოვრება. მხოლოდ ჭეშმარიტ შემოქმედებს შეუძლიათ ტკივილი ლექსებად აქციონ და მასთან ერთად გაუმაგრდნენ საწუთროს უსამართლობას.
ტარიელ ხარხელაური კი ის პოეტია, რომელიც სამშობლოს ტკივილსაც ისევე განიცდის, როგორც საკუთარს. ის ანარეკლია ქართველის, ღირსეული ქართველი კაცის, რომლისთვისაც -“როგორც უფალი, სამშობლოც ერთია ქვეყანაზედა”. მას კარგად ესმის, რაა ადამიანის ამქვეყნიური ვალი და ალბათ, სწორედ ამან ათქმევინა არაჩვეულებრივი სიტყვები:

“ტახტზე ფიქრია ადვილი,
დავითობაა ძნელი..”


ტარიელ ხარხელაურის შემოქმედების სულია მთა. მას შეუძლია ვაჟას დარად ესაუბროს კლდეს, ღრუბელს, ხმელ ფოთოლს.. და ეს ბუნებრივია, რადგანაც მთიელი კაცი ისე ახლოა ცასთან, მიწასთან, ბუნებასთან, რომ მისი განუყოფელი ნაწილია. მისი ტკივილიც სტკივა, მისი სათქმელის ამოთქმაც სწყურია..
ჩემი ცხოვრების წესს პოეზია მკარნახობს,პოეზია განსაზღვრავს.

მე ლექსში ვცხოვრობ,ლექსით ვსუნთქავ, ლექსიდან ვიხედები და სამყაროს

დალაგებასაც ისე ვცდილობ,როგორსაც ლექსი მთავაზობს..



-სწორედ ესაა ყველაზე საოცარი და ძვირფასი თვისება, რომელიც მას ყველასგან გამოარჩევს დღევანდელ საქართველოში, (სადაც ხმამაღალი სიტყვა და ამბიცია ფასობს, სადაც გულწრფელობა - ბანალურობად ითვლება,) ის უშუალობა და თავმდაბლობა, რომლითაც სავსეა როგორც მისი პიროვნება, ისე-შემოქმედება. ბევრი პოეტი ისე არ ჰგავს თავის ლექსებს, როგორც ძია ტარიელი. ისეთივე სუფთაა და გამჭირვალე. ალბათ ამიტომაც არის ის ყველასათვის საყვარელი და პატივსაცემი.
მის ლექსებზე სიმღერებს მღერიან, ისინი ქართველმა ხალხმა შეისისხლხორცა. ის ყველასია, ჩვენი პოეტია-სრულიად საქართველოსი!
ტარიელ ხარხელაურზე დაუსრულებლად შეიძლება საუბარი, თუმცა ამჯერად ასე დავამთავრებ.
თებერვლის ბოლოს პოეტის ახალი წიგნის პრეზენტაცია იგეგმება და მისი შემოქმედების ყველა თაყვანისმცემელს შეეძლება მისი ახალი ლექსების გაცნობა. მინდა ვუსურვო მას, მარად და მარად შეენახოს მის სულს ეს სითბო, რომლითაც საზრდოობს ჭეშმარიტი პოეზიის ყველა მოყვარული.
ჯვარ გეწერას ძია ტარიელ!  

სიყვარულით; ნინო ჭინჭარაული

Sunday, December 25, 2011

ბარათი(რასულ გამზათოვს)


ამბობ:ქართველებს გვტაცებდით ქალებს,
სათნოებსა და მზეთუნახავებს,
ჟამთა სიავით ტიროდა მთვარე,
ყოისუსა და ილტოს სათავე.
ჩვენც ბევრი მტრები ავჩეხეთ ხმლებით,
წმინდა მიწა რომ მოითარეშეს,
მორჩა,გათავდა,მიდიან წლები
სიძულვილის და სისხლის გარეშე.
ვინ დააცილებს ლეკსა და ქართველს,
ვინ გაიხსენოს დელგმა წარსულის,
ო,მაგრამ რასულ,ვალი რომ გმართებს,
გადაიხადოს ლეკის ასულმა.
დღეს სიყვარულის ეშხში შესული
დაღესტნელ ქალთა გულის მახე ვარ,
შენ თუ ხარ ლეკი,მე ვარ ხევსური
და არ მჩვევია უკან დახევა.

/გიორგი გიგაური/

Thursday, December 22, 2011

ლეკი

(ირაკლი აბაშიძის გოგონას)


მთები ჩამომრჩნენ..გზა ჭალას ეკვრის,
ზოგგან მზე ცხარობს,ზოგგან ჩრდილია..
ჰა, შემოვიჭერ შენს სახლში ლეკი,
რისთვის არ ტირი,არ გეშინია?

როგორ შემოგრჩა ღიმი სახეზე!
რად არ გამირბი დამფრთხალი ნეტავ?
ნუთუ საშინელ ჩემს თავდასხმებზე
არ გიმღეროდა ძილის წინ დედა?

ან მამას მაინც არ უთქვამს შენთვის
ძველ წუხილსა და ტკივილზე ხვნეშით,
რომ მე ვიყავი ყაჩაღი ერთი
და თქვენს მახლობლად ვცხოვრობდი მთებში?

რომ არ ვარჩევდი ღარიბს და მდიდარს,
დავქროდი ჩემი ველური ცხენით?..
მართლაც საშიშარ მეზობლად მთვლიდა
დაუძრახავი ქვეყანა შენი.

თავს დამღეროდნენ ნანად შენს სწორებს
საქართველოში დედები მაშინ:
"ნანინა შვილო, იძინე, თორემ
ლეკი მოვა და წაგიყვანს მთაში.."

დღეს ძველ კოშკებზე მტრედები სხედან,
ხალხს გაუწოდა მარჯვენა ხალხმა,
ლეკის სახელით ქართველი დედა
თავის მალხაზებს არ აფრთხობს ახლა.

შენ დაიბადე კარგ დროს პატარავ,
და შენს მშობლიურ ქვეყნის მიწაზე
ლეკი სტუმარი შენს გასახარად
მაღლა,ვით ვარსკვლავს, ხელში გიტაცებ.

დღე მიიწურა და ღრუბლებს მთვარე
უღელტეხილზე იშორებს გზიდან,
ძილის დრო არის, შენც ლულავ თვალებს
და სტუმრის ხელში იძინებ მშვიდად.

ხევში მდინარე მიჰქუხს და მიჰქრის,
კლდეზე გიჟურად იმსხვრევა თანაც,
შენ კი შენს სახლში კეთილი ფიქრით
კეთილი ლეკი გიმღერის ნანას.

/რასულ გამზათოვი/
(თარგმანი გიორგი კაჭახიძის)

რასულ გამზათოვი

სისხლი და ცრემლი

სისხლი გდიოდეს
და არა ცრემლი!_
ეს ჩვენმა ხალხმა
წესად აქცია.
ვინც სისხლის ნაცვლად
ცრემლსა ღვრის წყევლით
აბა მითხარით,
რა ვაჟკაცია?

/რასულ გამზათოვი/
(თარგმანი-დავით გაჩეჩილაძის)

9 შეკითხვა სიყვარულის რაობის შესახებ

უკაცრავად. თქვენი სახელი?

- გოჩა.

- გვარი?

- ჩიფიკაშვილი.

- რამდენი წლისა ხარ, გოჩა?

- თექვსმეტის.

- შეყვარებული თუ გყავს?

- შეყვარებული?

- ჰო, რა იყო, რაზე გეცინება?

- რავი აბაა!

- რა ჰქვია?

- ვის?

- შენს შეყვარებულს.

- არ ვიცი.

- როგორ, სახელი არ იცი?

- არა, მხოლოდ ერთხელ მყავს ნანახი და ისიც შორიდან.

- როგორ ფიქრობ, რა არის სიყვარული?

- რავი აბაა! მე მგონი მარადიული მონატრებაა. . .

2

- მართა პირველი.

- ოჰო! რა ლამაზი სახელი და გვარი გაქვთ!

- მართლაა!

- ძალიან მომწონს.

- უი, დიდი მადლობა.

- მართა, შეიძლება სიყვარულის შესახებ რამდენიმე კითხვა მოგცეთ, ხომ არ გაბრაზდებით?

- უი, როგორ გეკადრებათ, პირიქით, მე ძალიან მიყვარს ამ თემაზე საუბარი.

- რახან ასეა, მაშინ გულახდილად მითხარით, გიყვართ ვინმე?

- არა, მე გათხოვილი ვარ!

3

- თქვენი სახელი?

- ჩემი?!

- დიახ.

- კოლა, ნიკოლოზი, ისე ნიკიფორეს მეძახიან.

- თქვენ რომელი გირჩევნიათ?

- მეე, ნიკო.

- რა გვარი ბრძანდებით?

- ჩუქურთმიშვილი, ნიკიფორე ჩუქურთმიშვილი.

- ცოლ-შვილი გყავთ?

- პირველი ცოლისგან ერთი ბიჭი, ახლა ჯარშია, წერილს ველოდები, მეორისაგან ქალ-ბიჭნი, უმცროსი მერვეშია, უფროსი მეათეში, გოგო სჯობია სწავლითა, ბიჭი ყალთაბანდობს, არა უშავრა კია. . . ბიჭი ეგეთი სჯობია, გამაიჯეკება ყველა საქმეშია, მეც ეგრე არ ვიყავი, რო? მესამე ცოლი კიდევ უშვილო გამამადგა, მაგრამ რას იზამ, ვერ გააგდებ და ვერაფერი, ისეთი ძმები ჰყავ, რომა კაცი მჭამლები.

- რას იტყვით, რა არის სიყვარული?

- არ გაგიგონიაა, შიში შაიქმს სიყვარულსაო, ასპროცენტიანი ეგრეა; რა ვქნა უშვილო გამამადგა, მაგრამ ისეთი ძმები ჰყვა რო პირდაპირ კაციმჭამლები, მიყორს მა რა ვქნა, თავზეით რო ძალა აღარ არის, რას იზამ?

- შვილების სიყვარულზე რას იტყვით?

- აი, იმათ ენაცვალოთ მამა, აგრეე!

- ხომ ნახულობ?

- არა, ალიმენტ უგზავნი.

4

- რომელ კლასში ხარ ლადო?

- მეოთხეებში გადავდივარ.

- რა ნიშნები გყავს?

- რავიიი!

- შენმა კლასელმა გოგომ მითხრა ორებს ღებულობსო, მართლა?

- ორებს კი არა, ისაა.

- მაშ, რა ნიშნები გყავს?

- ხუთები, ოთხები და ალაგ-ალაგ სამები.

- რა გვარი ხარ?

- წიკლაური.

- შეყვარებული ხომ გყავს?

- შეყვარებული არა, ისაა!

- მე რომ მითხრეს ჰყავსო?

- არაფერიც.

- შენი კლასელია?

- ვინა?

- ის გოგო, შენ რომ გიყვარს.

- არავინაც არ მიყვარს.

- მე რომ მითხრეს?

- რა გითხრეს?

- ლადოს ის გოგო უყვარს, კლასში მის უკან რომ ზისო.

- უკან კი არა, წინ ზის – წამოსცდა ლადოს და სირცხვილისაგან აწითლებულმა თავი დახარა.

5

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- მე რა უნდა გითხრათ სიყვარულზე, ეგ ასაკი უკვე გავიარე.

- რა ასაკი.

- აი, კაცს რომ ჰგონია, სიყვარული მართლა რომ არსებობს.

- თქვენ გინდათ თქვათ რომ. . .

- დიახ, დიახ, ადრეც მეგონა, რომ არსებობდა, მაგრამ თურმე ეს ყველაფერი ბავშვობის ილუზიები იყო.

- მერე როგორ მიხვდით, რომ არ არსებობს?

- სულ უბრალოდ. სკოლა რომ დავამთავრეთ, დავშორდით. მე ინსტიტუტში გავაგრძელე სწავლა, ის ჯარში წავიდა.

- მერე?

- მერე ჩემს თანაკურსელზე გავთხოვდი.

- რატომ, არ გიყვარდათ?

- ჰმ, შენ რა ჩემი ქმარივით ლაპარაკობ?

- მაინც?

- გიყვარს, არ გიყვარს, გიყვარვარ, არ გიყვარვარ, რა შუაშია აქ სიტყვები, მთავარია ელემენტარული გაგება, ხომ?

- მაინც რაში გამოიხატება ეს ელემენტარული გაგება?

- მე მგონი ბევრ რამეში, თუნდაც იმაში, რომ არ უნდა მთხოვდეს ანგარიშებს, სად ვიყავი, რატომ დავიგვიანე, ეს ხომ წვრილმანია, არა?

- გააჩნია, რა შემთხვევაში.

- ხომ გითხარი?

- რა მითხარით?

- ჩემი ყოფილი ქმარივით ლაპარაკობთ-მეთქი.

- შერიგებას არ აპირებთ?

- ვისთან, იმასთან?!

- უკაცრავად.

- არაფერზე.

- და კიდევ ერთი კითხვა: ის ბიჭი რომ შეგხვდეს და ძველი სიყვარულის გაახლება შემოგთავაზოთ, რას იზამთ?

- ვისზე ამბობთ?

- თქვენს თანაკლასელზე, მე მგონი აქამდე ცამოვიდოდა ჯარიდან.

- ააა, გოჩაზე ამბობთ? ის შემხვდა კიდეც, რომ გაიგო ქმართან გაცილებული ვიყავი, ასეო, ისეო, უშენოდ არ შემიძლიაო.

- მერე რა უთხარით?

- ვიფიქრებ მეთქი. იმ დღეს იანვრის ოცდაცხრა რიცხვი იყო, დავთქვით, თებერვლის ოცდაცხრაში შევხვედროდით ერთმანეთს და მაშინ ვეტყოდი ჩემს პასუხს. მისამართი განგებ არ მივეცი, იმან ძველი მისამართი იცოდა, ჩვენ კი საცხოვრებლად სხვაგან გადავედით. მოკლედ თუკი ვინმე საერთო ნაცნობი გვყავდა და ჩემი ახალი მისამართი იცოდა, ყველა გავაფრთხილე, არ ეთქვათ მისთვის ჩემი ახალი მისამართი.

- რატომ?

- იმიტომ, რომ მაინტერესებდა, ადრე მართლა მიყვარდა თუ არა. თუ მართლა მიყვარდა, ხომ ვერ გავძლებდი და თებერვლის ოცდაცხრაში დათქმულ ადგილზე შევხვდებოდი. არ მინდოდა შევხვედროდი მანმადე, გაიგე? ჩემს თავს ვამოწმებდი.

- მერე რა გაარკვიეთ?

- თებერვალი ოცდაცხრით კი არა ოცდარვით იყო.

- და ვეღარ შეხვდით?

- მე ოცდარვაშიც მივედი და პირველ მარტსაც.

- არ მოვიდა?

- ამას წინათ ისევ შემთხვევით შემხვდა და იცი, რა მითხრა? მაპატიე, ოცდაცხრა თებერვალს ისეთი საქმე მქონდა ვერაფრით ვერ მოვახერხე მოსვლაო. მაშინ მივხვდი, რომ ეს ყველაფერი ბავშვობა იყო.

- და აღარ გჯერათ?

- არავითარ შემთხვევაში.

- და მაინც როგორ სიყვარულს ისურვებდით?

- რაღა თქმა უნდა, ურთიერთგაგება რომ იყოს, ისეთს.

6

- ბებოო?

- რაო, შვილო?

- სიყვარული რა არის?

- სიყვარული არა ხაარ, მა რა ხარ ბებო გენაცვალოს!

7

- ჩემი სახელია აპოლონი.

- გვარი?

- მღებრიშვილი.

- სად მუშაობთ?

- იქ.

- სად იქ?

- ნუ, რა საჭიროა?

- შემთხვევა რო იყოს, სიყვარულის გულისათვის თუ დასთმობდით სიცოცხლეს?

- ვინა? მეეე ქალის გულისათვის, კაცო?! სიყვარული რაღა არის, რომ მისი გულისათვის სიცოცხლე გაწიროს კაცმა.

8

- ეხლანდელები ქაა?! ეხლანდელები აღარც სირცხვილს დაგიდევენ და აღარც ნამუსსა, გვიყვარსო! აეტუზებიან ერთმანეთსა და ჰპროშნიან. ზედაც არ გიყურებენ, გინდა ყოფილხარ იქა გინდა არა, გვიყვარსო! მერეე ქაა?! ეხლანდელი ცოლ-ქმარი რო დადიან, ეგრე დავდიოდით ჩვენა? ჩვენ კი არ გვიყვარდა ერთმანეთი?! თუ მაგათ სწავლა რომ აქ, სხვანაირი სიყვარული იციან? ჩემ ქმარს რო დავინახავდი, იგრე შამაზრიალებდა ტანში, როგორც რო რა? მაგრამა რას შავიმჩნევდი, სახელი რა არის, სახელითაც ვერ მივმართავდი ხალხშია, მრცხვენოდა. ისრე წავიდა შავ მიწაშია, მე იმისთვი თვალი არ გამიყრია თვალშია. ახლანდელები? ლამის არის, თვალებით დაჭამონ ერთმანეთი.

არა, ქაა! მე მაგნაირი სიყვარული არ მწამს.

არ მწამს და მამკალ, აჰა!

9

მეცხრე და ბოლო კითხვა, თუმცა ბოლო რატომ? განა წინა პასუხებიდან რამე გაირკვა? სიყვარულის რაობისათვის ხომ იმდენივე კითხვა შეიძლება დაისვას, რამდენი ადამიანიც არის ქვეყანაზე. ალბათ ყველა პასუხი მართალი იქნება შეკითხვაზე, თუ რა არის სიყვარული. მართალი იქნება იმიტომ, რომ ყველა თავისებურად ხედავს მას, მაგრამ საბოლოოდ მაინც გაურკვეველი დარჩება, რადგან თვითონ ცვალებადი და გაურკვეველი ბუნებისაა სიყვარული.

ასე არ არის, მკითხველო?

სცადეთ, ყველამ საკუთარი პასუხი გასცეთ ამ შეკითხვას:

- მაინც რა არის სიყვარული, როგორი ბუნებისაა იგი და ისურვებდით თუ არა არსებობას მის გარეშე?

ამით მარადიულად გაგრძელდება ჩვენი მოთხრობა, რომელიც ვერასოდეს ცასწვდება მის ბუნებას.

და თუ ვინმე მაინც ჯიუტად შემოგიბრუნებთ კითხვას:

- დამიმტკიცეთ, რომ არსებობს სიყვარული.

ამაზე მხოლოდ ერთი პასუხი არსებობს: სიყვარული ისეთ ბუნებისაა, დამტკიცებას არ საჭიროებს, იგი თვითონ მტკიცდება იქ, სადაც ფეხს დაადგამს!

Sunday, December 11, 2011

ჯინჭარ აული



ჯინჭარ მავიდა აულზე,
ქვას ხავსი ეკიდებისა.
ბილიკი შამბით გაივსო,
კლდეთ ცრემლი ედინებისა.
ძაღლთ ყეფა, ჩქამი კაცისა,
სოფელს არ ეფინებისა.
ალაგს უსულოს, უხორცოს,
ყვარანიც ერიდებისა.
წესი ირევა, დროება,
ჟამთა სვლას გვერდს ვერ აუვლი.
მთაში იცლება სოფლები,
დარდო, გულს ნუთუ გაუვლი?
პირქუშო უკაცურობავ,
შარას ბალახად დაუვლი.
არცა ჯვრის საყმო, არცა რა,
დარჩება ჯინჭარ აული.

/ლადო ჭინჭარაული/

Wednesday, November 30, 2011

ვერ გაგიმეტე

  მედუდუნება ბუხარი,

რას რა მიყვება ნეტავ...

თითქოს მაქეზებს, უთხარი,

გულიც საგულეს კვნეტავს...

რა ვქნა, არაფერ გამომდის,

შეჩვეულ ფიქრებს ვართავ,

ცეცხლ მოკიდებულ კუნძივით,

დავიფერფლები ალბათ...

მერე გამფანტავს ნიავი,

ნისლივით გამფენს მთაში,

უკვალოდ ვიხეტიალებ,

ლექსის სარეცელს გავშლი.

მოვალ წვიმად და პირ–სახეს

ცის მარგალიტით დაგბან,

შენს ნაფეხურებს მივაგნებ,

შლეგივით შევძრავ მთა_ბარს...

ვიცი, საწუთრო ვერაგი

ნაოჭს აგიჩენს წარბთან,

ვერ შეგეყარე, უთქმელი

გრძნობა მერევა წარმართს…

ნიავი გადაგივარცხნის

თმაში გაჩენილ ზამთარს,

სამზეოს, სიყვარულისთვის

ვერ გაგიმეტე, რა ვქნა...

/მაია გონჯილაშვილი/

Wednesday, November 23, 2011

ქრისტეფორე ფირალიშვილი

დროა,გავიცნოთ ერთი, ძალიან კარგი პოეტი,რომელიც დღეს აღარაა ცოცხალი,თუმცა მისი სიცოცხლე მისივე ლექსებში გრძელდება.
ქრისტეფორე ფირალიშვილის კრებული "ფიქრი გზაზე" შემთხვევით აღმოვაჩინე ჩემს ძველ წიგნებს შორის. ზედ წარწერით-"ნინოს,სახსოვრად ავტორისგან. ქრისტეფორე 24.09.99" ვერაფრით გავიხსენე, ვინ ან როდის მაჩუქა ეს წიგნი, თარიღის მიხედვით მაშინ სულ რაღაც 11 წლის უნდა ვყოფილიყავი. ავტორის პოეზია ძალიან საინტერესო,უშუალო და სითბოს,სიყვარულის მატარებელია. მისი ბევრი ლექსი ღირსია,თაობათა გულებსა და მეხსიერებაშიც დამკვიდრდეს. საბედნიეროდ, ერთი ადამიანის დახმარებით(რომელსაც კიდევ ერთხელ ვუხდი მადლობას) დღეს მაქვს მისი შვილის კორდინატები და უახლოეს მომავალში ვგეგმავ მისი ხსოვნის საღამოს ჩატარებას. მანამ კი მისი მშვენიერი ლექსები გავიცნოთ

  არ მიაკარო

ნუ,ნუ ექნება ბუდე ფიქრებს,
მე ასე მინდა!
შენს გულში ბოლო სადგომი და
სავანე ბოლო,
არ მიაკარო გესლის ცვარი ბაგეებს წმინდას,
რამეთუ გული სადგომია სიკეთის მხოლოდ,
რამეთუ ბაგე სიყვარულის
სათქმელად გვინდა.
 ***
ვაჟას

ბიბინებს კორდი-ხავერდის ნოხი,
სულში ჩამდგარან მთები მითებად,
მზით ანთებული ჩახჩახებს ქოხი,
ქოხი-შენს სუნთქვას რომ ვერ იტევდა.

შენ იყავ მთათა გულის ცხრა ფეთქვა,
ფესვთა წყურვილი, წყაროთა ნატვრა,
კორდი ყვავილთა გაწვდიდა ნექტარს,
შენ ფუტკარივით აქცევდი თაფლად.

ლექსი იყავ თუ წყარო ფიცხელი,
მთების გულიდან გამომდინარე,
მწყემსი მწყემსობას ლექსით იწყებდი,
ბედის ბილიკიც ლექსით იარე.

გვეამაყები დიდო ფშაველო,
ლექსებს კი არა,ზრდიდი არწივებს!
მთაწმინდაზე რომ ლაღად აგევლო,
პოეზიის ცა მაღლა ასწიე.
***
სამშობლოს

ლექსი მომეძღვნა?-
არ ვიყავი ოსტატი სიტყვის,
სიმღერა მსურდა-
ვერ გავბედე შემოსვლა ედემს,
მიყვარხარ! ენა ვერ დავძარი,
ვერ გამოგიტყდი,
ასე უსიტყვოდ შეგაბერდი,
ვით ჯიხვი ქედებს.


/ქრისტეფორე ფირალიშვილი/

Monday, November 21, 2011

***

გაწოწოლიკდა ამინდი,
ლაშთაზე დაშრნეს ღიმანი.
საწუთრომ თავი ამჴადა,
გულზე მესხმიან წვიმანი.

ჩემ ცრემლს რაჴელ ვერ მოვიწმენდ,
ყვავილებს ვსწმინდე ნამანი.
ჩავითავქვავე დარდები,
ვერას დამიჭერს სამანი.

გვიანიც თუკლაღ ყოფილას
გულში მჯიღების ცემანი..
მამიმთხვნეს ჯოჯოხეთისკე
შენზედ ოცნების რემანი.

მჯიჯგნიან, სვავსვავ ღამეებს
ვერ გაუგავის ძღომანი.
ერცხვას შავხყურებთ ჴელებში
მე და სიკვდილის ნდომანი

/მართა ჭინჭარაული/

Monday, November 14, 2011

თოვლი

თოვლი მოვიდა,ო,არა თეთრი,
სულ სხვანაირი თოვლი მოვიდა.
მგონია მოხვალ,შენ მოხვალ ერთი
და თოვლის სპეტაკ კუბოს მომიტან.
დამმარხე თოვლში,დამმარხე ქარში,
თორემ მომბეზრდა მიწა ბოროტი,
იჩქარე,ვიდრე თოვლივით წავშლი
შენზე ფიქრებს და შენზე მოლოდინს.
წახვედი როდის,ჰბრუნდები როდის_
დამწვარი თოვლის მსუბუქი ბოლი,
ჩემკენ,ო,ჩქარა,გზაც აქეთ მოდის,
თოვლი,თოვლი,თოვლი.
მათოვდა წუხელ,ავად ვარ ახლა
და თვალზეც ბინდი ჩამორხეულა.
ამდენი ვნება,ამდენი დაღლა
სად დაიტიოს ჩვილმა სხეულმა.
თოვლი მოსულა,რომელ მხარეში
სად გიღამდება დღე თოვლნარევი,
დავრჩი მზისა და თოვლის გაერეშე
ამთოვლზე უფრო ნამტირალევი.
წახვედი როდის,ჰბრუნდები როდის,
დამწვარი თოვლის მსუბუქი ბოლი,
წამოდი ჩემთან,გზაც აქეთ მოდის_
თოვლი,თოვლი,თოვლი.

/მირზა გელოვანი/

Tuesday, November 8, 2011

ფოტო-წიგნები

გადავწყვიტე ფოტო-წიგნებად ვაქციო მოთხრობები,რომანები,ესსეები. ფოტო-ლექსები ძალიან პოპულარულია(საზღვარგარეთ კიდევ უფრო მეტად,ვიდრე საქართველოში),თუმცა ფოტოზე გადატანილი პროზაული ნაწარმოები მე პირადად ჯერ არავისთან მინახავს,ამიტომაც ექსპერიმენტს ვატარებ:)  დააწკაპუნეთ და გაადიდეთ
ეს პირველი ნამუშევარია,დანარჩენებსაც მოგვიანებით შემოგთავაზებთ



Wednesday, November 2, 2011

პოეტი გიორგი გიგაური

მონატრება
მე აღარ ვლაღობ მთებში მთებურად,
ჩამომაშორეს მხარეს მთებიანს,
ამაღლება დღეს დავბადებულვარ
და დაბლა დგომა დამბედებია.
მომნატრებია ქარაფთა მზვარე,
კბილით მიჭირავს სული დაღლილი
ერთხანს ჩემივე საფლავი ვთხარე
და ჩავყმუოდი ქვესკნელს ძაღლივით!..
/გიორგი გიგაური/

Tuesday, November 1, 2011

მე ახლა ძმაო, გაზეთებს ვყიდი..

ჭადრის ჩეროში შემხვდა პოეტი,
წრფელი ლექსის და სინდისის მწყემსი,
ლოცვად დამდგარი განმარტოებით,
უერთგულესი ღვთიური წესის.

"მე ახლა ძმაო გაზეთებს ვყიდი,
შვილებისათვის ლუკმაპურს ვეძებ,
მტკივა იმედის ჩამტყდარი ხიდი,
შავი ფრინველი მიკორტნის ბეჭებს.

ალბათ იმასაც ჩემსავით შია,
გამოლევია ღონე და ძალა"
-,თქვა, მოარიდა ნაბიჯი ჭიას
და ნაღვლიანი გაუყვა შარას.

/გიორგი გიგაური/

***

ვიცი უფალო,იყო შეცდომა,
ვლეწე ხეების ნორჩი ყლორტები,
ერთი დღე მაინც უნდა მეცხოვრა
ასე უცნაურ გაბოროტებით.
გმადლობ უფალო!ან კი მადლობა
რამეს შეცვლის და რამეს უშველის?
ვანგრევდი,რადგან ნგრევა მართობდა
და ამ ნგრევაშიც ვიყავ გულწრფელი.
ვერ შევეგუე უამინდობას,
ნუ მრისხავ-ახლაც ვდგევარ ამ აზრზე,
და ის სამყარო-მე რომ მინდოდა
ნგრევით,ო,ნგრევით გავალამაზე.
ვინც დაითმინა,ნეტარ არიან,
მე არასოდეს ვიყავ დამთმენი,
რაც ვქენ-არასდროს არ მინანია,
დავრჩი ჩამქრალი ხელში სანთელი...
ახლა დავცურავ ცრემლის მორევში,
არ ვზოგავ სხეულს,გვემით ვიწამებ,
ვარ სამყაროთა სიმარტოვეში
ნესტიან კედლებს ყვითლად იმწვარი.
ვიცი უფალო,იყო შეცდომა,
ვლეწე ხეების ნორჩი ყლორტები,
ერთი დღე მაინც უნდა მეცხოვრა
ასე უცნაურ გაბოროტებით

/ტარიელ ხარხელაური/

Sunday, October 30, 2011

***

შენ,ჩემო დიდო ტკივილო,
დილაო - ავდრიანაო,
ძლივს აჩენილო ღიმილო,
ღიმილო - დარდიანაო,
შენ რომ ფიქრობდი,არც აგრე,
რომ ფიქრობ, აგრეც არაო,
ცეცხლი მოგედოს ქალთა მზევ,
მეც შენთან მაბრიალაო,
მე თუ არ მეტრფის - დაიწვას
თვალები - ნაღვლიანაო,
შენ,ჩემო დიდო ტკივილო,
დილაო - ავდრიანაო...

ტარიელ ხარხელაური

Friday, October 28, 2011

ჯავრი მთებისა

გაისთველხმელა...

ფერდობებს

ჯანღ დასწოლია, მგლისფერი,

კაცმანდაური არსად გყავს

მთავ!

რად არ ჩამოიქცევი...

კოპებ შეკრული ნისლები

ბანი–ბან გადმოდიოდნენ,

ვერ შეხვდნენ, კაცის ნაბუდარს

სისხამს მამალი ჰყიოდეს.

ნასახლარები მდუმარედ

მიეგებვიან სტუმარსა,

ჩამოსხდებიან საფიხვნოს,

ქარი უწეწავთ ურვასა,

ჩამოუტარებს საამო

მწყემსთ სალამურის სტვენასა,

მომხვდური ურჯულოსავით,

ჩაშლილ ყორესა ზვერავსა.

ჭიუხს დამღიან კალთის ქვეშ,

დარდი გასჩრია ტიელი,

წინაპართ ძვალშესალაგზე

მუხლსა შლის გადამთიელი...

მთას ჯანღის პერანგ ჩაუცვამს

ტკივილს ვით დაიჩიოდა,

დამალულს იდუმალებით

ჯავრს გულში ჩაიტიროდა...



**********************

გახსოვდეს,

წუთისოფელი

ასე ყოფილა ნიადამ:

_ იზომვის

სახელ_სირცხვილით,

სიკვდილ_სიცოცხლით კი არა...



/მაია გონჯილაშვილი/

*არხოტი-ღმერთის საუფლო*



ისევ ატყვია ვიწრო ბილიკებს,
გიჟმაჟი ცხენის ნატერფალები,
ამო, გავშალათ მუხლი პირ-იქით,
სანამ გზას ნისლი დაეფარება.
ნისლი და ქარი, სეტყვა და წვიმა,
ლეგა ღრუბლების შმაგი მარულა,
აქ ვერ გაიგებ რა გათბობს მცივანს
საკარგყმო ყანწი,
თუ-სიყვარული.
ჩამოიტოვებ გავლილ აღმართებს
და ხელუხლებელ საქართველომდე
ისე მიიწევ,თითქოს მწვერვალზე
ქარი კი არა,ღმერთი გელოდეს.
თითქოს წელთგზაზე ეშმა კი არა
(ჭიმღის კლდეთაგან გამოქცეული)
უფლის დიდება განაგებს მარად
ყოფნა-არყოფნას შენი სხეულის.
ერთხელ სიცოცხლე ისე მოკლეა,
მტვრით როგორ უნდა აივსო თვალი?
მთა სიცოცხლეა! სხვა სიცოცხლეა!
წმინდა,
გიჟური,
თავისუფალი!
როგორც -არწივის ცაზე ბოინი,
როგორც- ულაყის კლდეზე ჭენება,
აი, ლემადეც ქედს გადმოივლის,
წარსულში გამხვევს...და მეჩვენება:
დეკიანებში ლეკვებს ყრის მგელი,
აცოცდებიან დედას მშივრები,
ახიელიდან, ამღიდან ცხენებს
მიაქროლებენ არხოტივნები.
დაღონებულა ხოგაის მინდი,
ეჩურჩულება ხე,ქვა, ბალახი,
და ქრისტიანთან სამოყვროდ მიდის,
ბრგე ელიმარძა, მონა ალაჰის.
გადამხობია კურელას საფლავს
ბედი უდროო და უჟამური
და პოეზიას კოცონში მარხავს
გულჯავრიანი ჯაბუშანური.
ასას ნაპირზე გარსიას ჯღანებს
ცეცხლი გაუდის ნაპერწკლიანი,
ბარუქას მძინართ აღვიძებს ღამე
გათენებამდე სახეტიალოდ.
ნისლისფერ ცხენზე შემჯდარა ანა,
ლექსის მუზებთან ცად მოსაუბრე...
აი-არხოტი! "მზეთა ქვეყანა",
აი-არხოტი! ღმერთის საუფლო!
თვალს ვახელ...მუხლი დამრჩა პირ-იქით
და მაინც ვამბობ-"ღირდა წვალება",
ოღონდ მეპოვა როშკის ბილიკზე
გურამის ცხენის ნატერფალები... 

ჩვენი სამყარო

ეს მთის უსასრულო სამყაროში ჩვენს მიერ შექმნილი პატარა სამყაროა.ბლოგს თავდაპირველად იმიტომ დაერქვა სახელი "ხევსურეთი" ,რომ მხოლოდ მასში შემავალ თემატიკას შეიცავდა.დღეს უფრო გავფართოვდით თემის მხრივაც და ასევე ავტორების რაოდენობითაც,მაგრამ რადგან ბევრი მკითხველი თავდაპირველი სახელით გვიცნობს, მისამართი იგივე დავტოვეთ-  xevsurety.blogspot.com
 
 ბლოგზე ბევრი რამ დევს ისეთი,რაც უშუალოდ ხევსურეთთან და ზოგადად-მთასთან კავშირში არაა, თუმცა მისი ავტორები ნამდვილად არიან:)  

 ბმულში სათაურით-"ბარში ნაპოვნი პირიმზეები", ერთგვარი "გესთ პოსტებია".ავტორების, რომელთა ნამუშევრებიც ჩვენი მკითხველისათვის საინტერესოდ მივიჩნიეთ და ბლოგზეც განვათავსეთ.

ნინო ჭინჭარაული(Nino Chincharauli)
რუსუდან მარგიანი(Rusudan Margiani) 
მაიკო ჭინჭარაული(Maia Chincharauli)

"მწერალს ბევრი რამ აქვს შიგნიდან გარეთ გამოსატანი და დრო აღარ რჩება სტილზე წუხილისა.თუ მარტო წერა უყვარს,მაშინ შეუძლია სტილისტი გახდეს.."(ეს ფოლკნერია)


ხელ მაგიმართას მკითხველო!


Friday, October 21, 2011

ელიზბარი

ელიზბარი სოფლელი ბიჭია, მთელმა სოფელმა იცის მისი ამბავი, ამიტომ ცდილობენ არ აგრძნობინონ ელიზბარს მარტოობა, მაგრამ ამით უფრო გრძნობს რომ ის სხვებივით არ არის. განსხვავებულია, თუმცა არა განსაკუთრებული_ თვითონ ასე ფიქრობს ელიზბარი. ყავს ცხვრები, თუმცა ვერ გეტყვის რამდენი, იცის რომ ათზე მეტია და ერთ თვეში როცა ოცამდე თვლას ისწავლიან სკოლში, ალბათ იმასაც გაიგებს ოცზე მეტია თუ ნაკლები. დადის მთელი დღე ელიზბარი ტყეში თავის ცხვრებთან ერთად, ყველას ცალ–ცალკე სახელები შეარქვა და ასე იგებს დაკარგა თუ არა რომელიმე. ის უკვე ოცზე მეტი ცხვრის პატრონია, მათი დამრიგებელი და მწყემსი, ამიტომ დიდი ბიჭია. თუმცა, ხანდახან კი გაურბის ხოლმე თვალი, მთელი დღე ეზოში მოთამაშე და მდინარეში მობანავე ბავშვებისაკენ, მაგრამ რა ქნას, სხვა გზა არა აქვს, რას იზამენ ცხვრები ელიზბარის გარეშე. ალბათ დარჩებიან ისევე მარტო, როგორც თვითონ ელიზბარია, რომელიც თვლის რომ კარგი მეზობლები ყავს, რატომ? ... როცა მართა დეიდა ხავიწიან ქადებს დააცხობს და თავის სამ ბიჭს გაუნაწილებს, ან რა განაწილება სჭირდება, სულ სამი ქადაა, ორი ხელი რომ შეაერთო და წრე შემოავლო ზუსტად მაგხელა. აიღებენ ბიჭები ქადებს და ჭიშკართან ჩამწკრივდებიან, ჭამენ ცოტას და თან ნელ–ნელა. ამ დროს ელიზბარი ელოდება მისი ჯერი როდის მოვა. პირველი ყოვეთვის უმცროსი ამთავრებს ჭამას, როგორც წესი ქადის მესამედი რჩება ხოლმე, გააჩნია როგორი დამშეულია. ახლა ელიზბარის ჯერი დგება, უნდა შეისვას ზურგზე, უკვე მაძღარი, მართას უმცროსი ვაჟი და შემოარბენინოს მთელი სოფელი, მხოლოდ ამის მერე მიიღებს კუთვნილ წილს. შემდეგ ამას მოჰყვება შუათანა, ქადის მეოთხედით და ბოლოს უფროსი, რომელსაც ბევრი არაფერი რჩება ხოლმე, მაგრამ ელიზბარი ხათრს ვერ უტეხავს, რაკი წინა ორი გაასეირნა მესამეც უნდა შეისვას ზურგზე, მიუხედავად იმისა, რომ კამეჩივით მძიმეა. თუმცა ელიზბარი მაინც კმაყოფილია ხოლმე, სულ უჭმელობას დამსახურებული ჭამა ურჩევნია, იმდერნად მიეჩვია ასე ყოფნას, უცნაურსაც კი ვერაფერს ხედავს ამაში

ყველაზე მეტად ელიზბარს უყვარს, როცა თავის ცხვრებს გაუშვებს მინდორში, თვითონ მზეს მიეფიცხება, დახუჭავს თვალებს და ასე უყურებს ვეებერთელა მნათობს, რომელიც თან ათბობს და თან ოცნებებში აგზავნის. ჯერ ყვითელი ბურუსი გადაეკვრება მის თვალებს, მერე წითელი, ასე ენაცვლება ერთმანეთს. აი მერე კი გადაეშვება იმ დროში, როცა არ იყო მარტო. მამა არ ახსოვს ელიზბარს. მას კი არა, არავის არ ახსოვს. რადგან როცა დედა სოფელში ჩამოვიდა, მამა უკვე აღარ ჰყავდა ბიჭს. დედა არის ახალგაზრდა, სახეზე ყოველთვის თეთრი ღიმილით. მზეს ჰგავს დედა, ისიც ყოველთვის ათბობდა და ანუგეშებდა ელიზბარს. ამ დროს ხმა ესმის:
–ეს ჩველი სოფლელი ელიზბარა არ არის?
–ხო, ხო .. ეგაა..
გამოერკვევა ფიქრებიდან , ხედავს თავის მეზობლებს, გიორგი და დათვია მოდიან მისკენ, თუმცა, მზე ხელს უშლის ელიზბარს მათ კარგად დანახვაში. შეშის შესაგროვებლად დადიან ხოლმე ელიზბარის მეზობლები ტყეში. ახლა კი, როცა მზემ განსაკუთრებით დააჭირა, დასვენება გადაუწყვეტიათ. ელიზბარის უკან, ხის ჩრდილში დასხდნენ. მეზობელი სოფლის ოჯახის ამბავს ყვებოდნენ, დასწვიათ სახლი და დარჩენილან ასე, ბედისამარა, ღია ცის ქვეშ. ელიზბარს არ უყვარს როცა ასეთ ამბებს ისმენს, თავისას აგონებს. მერე დათვია მიუბრეუნდა ელიზბარს, ჰკითხა ხომ არაფერი სჭირდებოდა, თან დააყოლა: დედაშენი კარგი ქალი იყო, სულ ეხმარებოდაო ყველას, არ ჰქონდა მისთვის მნიშვნელობა იცნობდაო თუ არა. ამ ისტყვებზე თვალზე ცრემლი მოადგა ელიზბარს, თუმცა არ უტირია, ისევ მზემ გადაარჩინა, მალევე შეუშრო ცრემლი, თან ხომ უკვე დიდი ბიჭი იყო. არ უყვარს ელიზბარს როცა დედას ახსენებენ, სულ ეტირება, რა ქნას სხვანაერად არ შეუძლია, დედა ხომ მზე იყო მისთვის.
ელიზბარმა იცის რომ ბევრი ცხვარი კარგია, ესე იგი ელიზბარი მდიდარია, მაგრამ სანამ დიდი არ გაიზრდება რომ ქალაქში ჩავიდეს და გაყიდოს, აბა ქა არავის არ უნდა ყველას თავისი ყავს, ვერაფერში გამოიყენებს. ისე კი უნდა რომ, როცა გაყიდის ფარას, ცოლი მოიყვანოს და თავისი სოფლელებივით დიიიდი ოჯახი ჰქონდეს. ცოლი–მარიამია, სოფლის თავში ცხოვრობს, ერთი წაბლისფერთვალება გოგოა, ქერა თმებით. თუმცა, ელიზბარს რომ ჰკითხო: თვალები ზუსტად ისეთი ფერის აქვს, ფიჭვის ხეს მზე რომ მიადგება ხოლმე, აი თმები კი უფრო ყვითელი ვიდრე მზეა და უფრო მბზინავი ვიდრე ცვარი. ცოტა მატრაკვეცაა მარიამი, მაგრამ ამაზეც აქვს პასუხი ელიზბარს: ჯერ პატარაა, თან დედაც ასეთი იყო სანამ გათხოვდებოდაო. ეს არ ვიცი ვინ უთხრა, მაგრამ ისე დაბეჯითებით გეტყვის, რომ სხვა რა გზაა უნდა დაუჯერო. მთავარი კი, რის გამოც ელიზბარს მარიამი მოსწონს ის არის, რომ სულ ორი ქალი იცის ვისაც ეს სახელი ჰქვია მთელ სოფელში. ერთი ღვთისმშობელია, მეორე კი ელიზბარის მარიამი. ღვთისმშობლის ხატი დედამ დაუტოვა ელიზბარს, ამიტომ უყვარს განსაკუთრებით.
ასე ცხოვრობს ელიზბარი ერთ პატარა სოფელში, შეიძლება არავინ იცის მის შესახებ, რადგან როგორც თვითონ ამბობს არაა გასაკუთრებული, მაგრამ მე გეტყვით , რომ ელიზბარი ყველაზე გამორჩეულია მთელ სოფელში, თუნდაც მთელ მსოფლიოში იმიტომ, რომ მას აქვს პატარა გული დიდი რწმენით, სიყვარულითა და იმედებით სავსე.

/ლელა ხევსური/

Thursday, October 13, 2011

კაციჭამია მდინარე


გურო პატარა სოფელია, აღარავინ ცხოვრობს იქ, გარდა სამი კაცისა. ეს სამი ადამიანიღა
დარჩა მთელი იმ ხევსურული ტრადიციების აღმსრულებელი, რომლებსაც ძველად მათი წინაპრები ასრულებდნენ. ერთმანეთის მეტი აღარავინ ჰყავთ, ამიტომ მთელ დღეს ერთად,
შრომაში ატარებენ ჯურხა, ბეწიკა და თორღვა.
ჯურხა ყველაზე უმცროსია მათ შორის, ამიტომ ხშირად ორი მეგობრის საქმესაც ის აკეთებს. ერთი ნაკლი კი აქვს ჯურხას, ყველაფერს ადვილად იჯერებს და მეტად ფიცხი გუნებისაა, ჯერ გააკეთებს ხოლმე ცხელ გულზე და მერეღა დაუფიქრდება თავის საქციელს.
გურო მიუვალი ადგილი იყო კაცისათვის, მაგრამ სად არსებობს ისეთი ადგილი, სადაც უფალი არ მიაღწევს, მას კი ყოვეთვის ეშმაც მოჰყვება ხოლმე. ერთ ღამეს ჯურხას ეზმანა: ვითომ მის ძროხებს ბეწიკა და თორღვა ძალად წყალში ყრიდნენ, თან ჯურხას დასცინოდნენ თავისი სიბრიყვის გამო, ვითომ ჩვენ როგორ გვანდე შენი საქონელიო, ან რა საქონელი ჯურხას ჰყავდა_ ორი დაბალი ძროხა, ერთი შავი იყო, მეორე კი ყავისფერი. თუმცა ჯურხას მათ მეტი ოჯახისწევრი აღარავინ ჰყავდა, როცა წამოიზარდა, მაშინ უჩუქებიათ პაპაებს და იმის მერე ერთად იზრდებოდნენ ჯურხა , შველია და ნიშა. შემდეგ კი შველია და ნიშა იქცნენ ჯურხას მარჩენლებად. დიდად არ ესიამოვნა ეს ამბავი გამოღვიძებულს, მაგრამ ჩვეულებრივ სიზმრად ჩათვალა მანამდე, სანამ სამწყემსოდ წასულმა ბეწიკამ ამბავი არ მოუტანა: შენი ორი ძროხა და თორღვას დეკეული ხიდზე გადმოსვლისას ერთმანეთს ეტაკნენ, ხიდი სველი იყო და სამივე წყალში გადაცვივდაო. გაბრაზდა ჯურხა, შეკრა კოპები ბეწიკას დასანახად, თუმცა შინ შესულს ცრემლი მოერია, ნანახი სიზამრი გაახსენდა, ისიც გაახსენდა, თუ როგორ უყვარდა თავისი შველია და ნიშა. როგორ უხაროდა სოფლის ბოლოში რომ გამოჩნდებოდნენ, ერთმანეთის გვერდიგვერდ მოსიარულეები და ერთს ლაზათიანად შეღმუვლებდნენ, _ მოვედითო. ახლა მეტად ეტკინა გული ჯურხას, ცრემლი უფროდაუფრო მოაწვა და ბოლოს იხეთქა ერთბაშად. ტიროდა ჯურხა, ისე ტიროდა, როგორც მშობლების დაკარგვის დროს, ობლად დარჩენილი. მაშინ პატარა იყო ჯურხა , მაგრამ კარგად ახსოვდა, რომ ისინიც მდინარემ წაართვა. იმ მდინარემ, რომლის წყალსაც ყოველდღე სვამდა ობოლი ბიჭი და შიგ დედ–მამას ხედავდა. ახლა კი სულ გააგიჟა ჯურხა ტკივილმა, სძულდა ყველაფერი ამ ქვეყნად, პირველ რიგში კი ის, ვინც მარტო, სულმთლად მარტო დააგდო ჯერ ათი წლის ბიჭი, ახლა კი ოცდაათის, სწორედ მაშინ, როცა ყველაზე მეტად უნდოდა თავისი გამზრდელ–მარჩენლები. ამ დროს შეუჩნდება ხოლმე კაცს ეშმა და ღმერთი ვეღარაფერს გააწყობს. თუ დანებდი, დაღუპული ხარ, აი თუ დაამარცხე კი, ეს იგივეა , საიკვდილი დაგიმარცხებია ამ ქვეყანაზე.
მაგრამ ჯურხა ახლაგაზრდა, გულფიცხი კაცი იყო, რომელსაც ფიქრი წაერთვა ამ თავისი უბედურების მნახეველს. დამნაშავე კი მდინარე იყო, ჯურხასთვის ყველაზე ცივი, უგულო და დაუნდობელი. უცბად წამოხტა, გარეთ გავარდა და მდინარეს ქვები დაუშინა, თან გაჰყვიროდა: ეგრე გინდა, ეგრე მოგიხდებაო, აბა, ერთხელ შენც გეტკინოს, შენც იგრძნო, რა არის ობლობაო. ბოლოს ხიდი ააცალა, დააობლა ჯურხამ კალმახით სავსე მდინარე, თუმცა გული კი ვერ იჯერა მისი ცემით, ამიტომ ისევ მორთო ყვირილი.
ბეწიკა და თორღვა ამ დროს საფიხვნოში ისხდნენ, ელოდნენ ჯურხას, მაგრამ იგვიანებდა, ბოლოს ხმა შემოესმათ ყვირილისა, ცხენებს მოახტნენ და თავქვე დაეშვნენ, აბა, იმათ რა იცოდნენ თუ ასეთი მარტოსული იყო სიცოცხლით სავსე ბიჭი. თუმცა მაინც გიჟებივით მიაქროლებდნენ ცხენებს, რადგან ჯურხას ყვირილის ხმა უფრო შემზარავი და გულსაკლავი ხდებოდა. კლდეს გადმოსცდნენ მოხუცები, იმ კლდეს, რომელიც ხიდს ეფარებოდა და უცბად ცხენები ვეღარ დაიმორჩილეს. იმ ფიქრით გამოქცეულებს, რომ ხიდზე უნდა გადმოსულიყვნენ , ხიდი აღარ დახვდათ, მდინარეც ადიდებულიყო, თითქოს ის ცალკე ბრაზობდა_ აბა, რა ჩემი ბრალია ადამიანის დაუდევრობაო?! წყალმა წაიღო მოხუცები თავის ცხენებიანად. ჯურხამ კი, ამის შემხედვარემ, ძალა დაკარგა, მუხლები მოეკვეთა, მოსწყდა და მიწაზე დაეცა. იყო ასე ჯურხა დაჩოქილი, აღარც ხმა ჰქონდა, აღარც ძალა, აღარც გონება. ამ დროს წვიმამ დასცხო, ცამ დაიჭექა, თითქოს ისიც ეხმიანებოდა მიწაზე მომხდარს, მაგრამ ალბათ ისე არ სტკიოდა როგორც ჯურხას, თორემ დაჭექებასაც ვერ მოახერხებდა. სულმთლად დაასველა წვიმამ ჯურხა, მხოლოდ ხელები აღეპყრო ზეცისაკენ და უძრავად იყო. თვალები მდინარისთვის მიეშტერებინა, რომელიც უფროდაუფრო გრგვინავდა, გიჟდებოდა, თითქოს მსხვერპლს ითხოვსო. ან იქნებ თავის თავს უბრაზდებოდა, იქნებ საკუთარი თავი სძულდა და კალაპოტიდან გადმოსვლას ლამობდა. მაგრამ ჯურხას ეს უკვე აღარ ანაღვლებდა, მხოლოდ ერთი რაღაც უნოდა, ის რითაც უფალს განარისხებდაა. ნელ–ნელა წინ მიიწევდა ტალახში, გზადაგზა ეცემოდა, მაგრამ თავს მაინც წამოწევდა ხოლმე. ნელა, ძალაინ ნელა მიაღწია ჯურხამ მდინარემდე, არც დიდი მანძილი იყო, თუმცა ალბათ ყველაზე დიდი იმისათვის, ვინც ბოლოჯერ უყურებდა ამ წუთისოფელს ცოცხალის თვალით.
ასე ხელებაპყრობილი, დადუმებული სხეული გადაეშვა კაციჭამიად ქცეულ მდინარეში, მაგრამ სული კი დიდი ხნის წინ წართმეოდა ჯურხას, ამას მხოლოდ ახლაღა მიხვდა, როცა გზას გადიოდა სიკვდილამდე. ეს იყო ოცი წლის წინ, როცა მდინარემ მშობლები მოპარა და მიიბარა მათი სული ჯურხასთან ერთად.
დღეს გურო ცარიელია, ჭინჭარი ჭამს ნასახლარებს. ამბობენ, ისეთი ამბავი მომხდარა, ღმერთს არა, მაგრამ აი ეშმას კი მიუტოვებია იქაურობა შიშისაგანო.

/ლელა ხევსური/

Monday, October 10, 2011

ბედისწერის ლოდი




იმ დღეს ამინდი გულს ირევდა, არავინ იცოდა, რა მოხდა, თუმცა სინამდვილეში ყველა რაღაცას გრძნობდა. ყველაფერი კი იმით დაიწყო, რომ ლელა და გუგუა თავიანთი სოფლებისაკენ მიდიოდნენ, როცა კლდიდან ლოდი მოწყდა და აქაფებულ მდინარეში ჩაეშვა, ამ დროს ლელას ცხენი დაფრთხა, აღარ დაემორჩილა მხედარს და გიჟივით გაქროლდა. გუგუამ დაინახა როგორ მიაქროლებდა ქალს ცხენი. საშველად გამოედევნა. უკნიდან მხოლოდ ჩაწნულ შალშავისფერ თმას ხედავდა, რომელიც თანდათან ეშლებოდა ქალს, მისი ტანი კი შემკრთალი ფოთოლივით ირხეოდა. წამოეწია გუგუა ლელას, ეს რო ქალმა იგრძნო, შერცხვა თავისი უძლურობის, მთელი ძალით მოქაჩა აღვირი და იგრძნო, თუ როგორ იმორჩილებდა ნელ–ნელა თავის ულაყს. აღტაცებული გუგუა გაკვირვებული შესცქეროდა ქალს, რომელიც ცოტა ხნის წინ სულ უმწეო ეგონა. ახლა უკვე ერთმანეთს ეჯიბრებოდა ჯირითში ქალ–ვაჟი. ხან ერთი დაწინაურდებოდა, ხან მეორე, თან უცინოდნენ ერთმანეთს, გუგუამ გაუსწრო ლელას, ამ დროს ქალი მოტრიალდა და თავისი სოფლისაკენ გააქროლა ცხენი. როცა გუგუა ამას მიხვდა, ლელა უკვე ძალიან შორს, სულ პატარა წერტილად მოჩანდა, ხან გამოჩნდებოდა მიხვეულ–მოხვეულ შარაგზაზე, ხან კი დაიმალებოდა. გუგუამ დაწევა სცადა, თუმცა დიდი ხნის დევნის შემდეგ ვეღარსად იპოვა ლელა. ამის შემდეგ გუგუა ყოველდღე მიდიოდა იმ ლოდთან, რომელმაც ლელას ცხენი დააფრთხო და ელოდა ქალის გამოჩენას. ეს ლოდი იყო ზუსტად მათ სოფლებს შუა, იჯდა გუგუა ლოდზე, შეჰყურებდა გიორგიწმინდისკენ მიმავალ გზას, თუმცა ლელა არსად ჩანდა. რამდენიმე დღის შემდეგ შორიდან ქალი შენიშნა, გუგუა მიხვდა, რომ ეს ლელა იყო, მისი გული კი ლოდზე უფრო დიდი და მდინარეზე უფრო დაუმორჩილებელი ხდებოდა. ლელა კი თითქოს ვერც ამჩნევდა ვაჟს, ამაყად მიაბიჯებდა, გრძნობდა გუგუას მზერას, თვითონ კი დაბლა დაეხარა თავისი დეკისფერი თვალები მანამ, სანამ წინ არ გადაუდგა ვაჟი. უყურეს ერთმანეთს ცოტა ხანს გუგუამ და ლელეამ, უთხრეს ერთმანეთს ის, რასაც ამ რამდენიმე დღის განმავლობაში გრძნობდნენ, თუმცა ხმა კი არცერთს არ ამოუღია. ამ დღიდან ერთმანეთს ყოველდღე ხვდებოდა ქალ–ვაჟი. ისხდნენ იმ ლოდზე, რომელიც თითქოს მათთვის მოსწყდაო კლდეს, უყვებოდნენ ერთმანეთს თავისი სოფლის ამბებს, ზოგჯერ ჯირითში ეჯიბრებოდნენ. გუგუას მოსწონდა, როცა ქალი ტოლს არ უდებდა ვაჟს. იყო ქორწილი, ხევსურული ღრეობა და როკვა. ქალ–ვაჟი ეყოლათ გუგუასა და ლელას, ახლა უკვე ისინი მიჰყავდა ცოლ–ქმარს ბედისწერის ლოდთან, სადაც ისევე უყურებდნენ ხოლმე ერთმანეთს, როგორც პირველი შეხვედრისას.
გუგუა სახელიანი ვჟკაცი იყო. სულ რაღაც თექვსმეტი წლის იყო, აწიოკებდა ხოლმე მთელ ქსიტეთს. ბევრი სისხლი და ცხვარ–ძროხა ემართა მათი. ერთ დღესაც საზარელი ამბავი დაატყდა სოფელს, ქისტები გადმოსულიყვნენ იერიშზე და აოხრებას უპირებდნენ ხევსურთა სახლ–კარს. ხევისბერების თათბირით გადაწყდა, რომ მიუხედავად მათი სიმცირისა, მაინც უნდა შებმოდნენ ქისტებს, გუგუაც მათ შორის იყო, თავისი მამაპაისეული კაჟიანი თოფით, რომელიც ყოველთვის სწყალობდა ხოლმე. სასტიკი ბრძოლა გაიმართა, ჯერ ხმლებითა და მერე თოფებით. გუგუა მუსრს ავლებდა მტერს, ქისტები განსაკუთრებით მის მოკვლას ლამობდნენ, ყოველი მხრიდან ესხმოდნენ თავს. გუგუა ხმლით იბრძოდა, როცა დაინახა, როგორ უმიზნებდა ქისტი თოფს. ამოიღო თავისი მამაპაპისეული , შემართა და ჩახმახს გამოჰკრა, ქისტს ხელში გაუქვავდა შემართული თოფი, ახლა მეორეს ესროლა და ისიც მოკლა, მესამედ სროლისას უმტყუვნა თოფმა გუგუას, ვაჟკაცს გული გაუგმირა მტრის ტყვიამ. კვდებოდა გუგუა, თვალინ კი თავისი ლელა ედგა , რომელიც შეუჩერებლად მიაქროლებდა ცხენს, ქარი უშლიდა ნაწნავებს და თან გუგუას უღიმოდა.
გამარჯვებულები დაბრუნდნენ ხევსურები ბრძოლიდან, თუმცა არ ზეიმობდნენ, რადგან ბევრი ვაჟკაცი შესწირეს ამ გამარჯვებას. სოფელში ძაღლების ყმული და ქალების გოდების ხმა ისმოდა მხოლოდ. ტიროდა ლელაც, ოღონდ უხმოდ და უცრემლოდ, გულში, თავისთვის, რომ შვილებს არ ეგრძნოთ და დაენახათ. ის გუგუას ცოლი იყო, დიდი ვაჟკაცისა, რომელმაც მტერს შეაკლა თავი. გუგუას სიკვდილის შემდეგ ლელას არც კი გაუხედავს იმ გზისკენ, სადაც მათი ბედისწერის ლოდი ეგდო. არც ცრემლი ჩამოუგდია ლელას ქმრის სიკვდილის გამო. ზუსტად ერთი წლის შემდეგ, გუგუას სიკვდილის დღეს, ლელას ცხენები მოპარეს ქისტებმა. გამოეკიდა ქალი გუგუას კაჟიანი თოფით ქურდებს. ახლაც ისე მიაქროლებდა ცხენს, როგორც გუგუასთან შეჯიბრის დროს იცოდა ხოლმე. ქისტებმა ლელას სოფლისკენ აიღეს გეზი, ქალიც მისდევდა მათ ფეხდაფეხ, თუმცა კი იცოდა, რომ იმ ლოდს წააწყდებოდა, რომელსაც მთელი წელი ემალებოდა. ეშინოდა ლელას მისი, მაგრამ ახლა უკან დასახევი გზა აღარ ჰქონდა. აი, გამოჩნდა ბედისწერის ლოდიც, რომელის დანახვისასაც შეცბა ლელა, ერთი ხე ამოსულიყო იმ ლოდზე, გატოტილიყო და ღამის ნიავი არხევდა მის ფოთლებს. ისე შრიალებდა ეს პატარა ხე, თითქოს ტყე შრიალებსო. ჩამოხტა ლელა ცხენიდან, სულ დაავიწყდა, რამაც მოიყვანა აქამდე, მივიდა მასავით მარტოსულ ხესთან, ეფერა კარგა ხანს ფოთლებზე, ცრემლით დაუსველა ფესვები, ბოლოს ეს უთხრა: მალე მოვალო. მთელი ხეობა თოფის გრიალმა შეძრა. იმ ტყვიით მოიკლა თვაი ლელამ, რომელმაც გუგუას უმტყუვნა. წითლად შეიღება მდინარე, მთელი სოფელი შესძრა ლელას სიკვდილმა, თოფის ხმამ აცნობა მათ ეს ამბავი, ყველამ ლელა მოიკითხა მაშინვე, როცა ვერ იპოვეს, მიხვდნენ რაც მოხდა, თუმცა დაჯერება კი არავის უნდოდა.
წლები გავიდა ამ ამბის შემდეგ, ალბათ კიდევ ბევრი ბედისწერის ლოდი მოსწყდა კლდეებს. ამ ლოდს კი ყოველთვის ვნახულობდი, იმ ხეს მეორც მისდგომოდა გვერდზე, შემოხვეოდა, თითქოს გულში იკრავსო. ბოლოს მათი ქალ–ვაჟის ამბავი გავიგე. ერთმანეთს დაუშორებიათ ნათესავებს, მაგრამ გაპარულან და მაინც ერთად იზრდებოდნენ, თუმცა მალევე დაღუპულა ორივე, რომელიღაც ხის ნაყოფისგან მოწამლულან. ეს რომ შევიტყვე, ისევ გუგუა და ლელა დამიდგნენ თვალწინ. წავედი ბედისწერის ლოდის სანახავდა და უცნაური სურათი დამხვდა იქ, ერთი ხე გამხმარიყო და ძირში გადატეხილი თავქვე ეგდო მდინარეში, ლოდს მიყუდებული.

/ლელა ხევსური/

Friday, October 7, 2011

***


ამქვეყნად ყველა აღმართზე
უფლის იმედით ვიარე,
ხან ზვავმა გადამიარა,
ხან ზვავზე გადავიარე,
შენი ხმა მენატრებოდა
(ის მომირჩენდა იარებს),
მაგრამ ვერ შევხვდით ერთმანეთს,
გული ვერ გაგიზიარე...

შენ წამით ადრე წასულხარ,
მე წამით დავაგვიანე.

Wednesday, October 5, 2011

***


ვაჟავ, რახელ თავს იწონებ,

ცხენზე ვიცი ჯირით მეო,

ფარ ხმალს რაზედ ატრიალებ,

არ მამწონხარ გაიგეო!!

რაც არ უნდა მკლავ მაზიდო,

არც რა უნდა მითხრა მეო,

ქალი ორ და არ შავიმჩნევ,

აგრე გეტყვი მარიდეო.

არც სხვას ვეტრფი

რო იცოდე, არვინ მაჩნავს

გულზედ ჯერო,

მყინვარივიდ ცივი რად ხარ?

ქალავ აქეთ მამხედეო,

ბევრჯერ უთქვამთ ვაჟკაცებს

და მე კი თვალი ვარიდეო.

მე ერთს გეტყვი როგორი ორ ,

ქალი ვარო ხევსურისა,

ვაჟავ თოლებს არ შამხენო

თორო შაგიყვარდებისავ.!

/ ანა მინდიკაური/

Monday, October 3, 2011

საუკუნის გადმონაშთი


თორღვა . თორღვა! ზარბაზნის ხმასავით მჭექარედ და მკვეთრად გაისმოდა არდოტის მიუვალ და ბუმბერაზ მთებში პატარა ხევსური ქალის, სანათას წკრიალა ხმა..

ჯერ კარგად არ განათებულიყო, მზე ჯერ არ ამოსდგომოდა ცამდე ცისთვის ზეციურად აღმართულ და აზიდულ არდოტის კლდეებს. სანათას ხმას თან ბანივით დაერთო საძოვარზე გასარეკი საქონლის ყრუ ბღავილი. Aფორიაქება ეტყობოდა სახეზე ხევსურის ქალას. Pპასუხს არავინ სცემდა სანათას, ის კი ძახილს არ წყვეტდა, ამ დროს ყურშაიც აჰყეფდა, ძაღლის ხმაზე ბანზე გადმოდგა სახლის უხუცესი წევრი პაპა ბეწინა, თვალის უსწრაფესად ამოეფარა სანათა კოშკის დახავსულ ქვებს და ბანიდან ბანზე სწრაფად გადახტა.. როცა უკვე ანდაქის წყალაზე აპირებდა გადასვლას მოაგონდა რომ თუნგი თორღვას ბანზე დარჩენოდა, ხელმეორედ ამოიარა დიყიანი ბილიკი, უკვე სახლსაც უახლოვდებოდა მაგრამ ხმამ შეაკავა..

- სანათა, სანათა დაბრუნდი უკან სად მიხოლ ?!

- ახ თორღვა, შენას ვიყავ, ვერ გაგაგონე..

- ჩამახდი სანათა, შენ თუნგ მე მაქვსავ

- ხატმც გაგახარებს თორღვავ..

ქალ-ვაჟი თითქოსდა ცივად შეხვდა ერთმანეთს, მაგრამ მათ თვალებში დიდი სითბო იგრძნობოდა, რომ შეგეხედათ იმ დროს სანათასთვის თვალებში, იფიქრებდით დილის მზის პირველი სხივი ჩავარდნია თვალებში და ალიონიც მისი თვალებიდან იწყებაო.. რაღაც უთხრა თორღვამ სანათას ჩუმად და გასცილდნენ ერთმანეთს.

იმ დილით თორღვას მამა ჯოყოლა შეუძლოდ შეიქმნა, სქონში წასვლა კი თორღვას მოუწია.. არ ღრუბლიანობდა ზეცა, თითქოს მუდმივ სიხარულს ჰპირდებოდა ხევსურეთს, მზეც სხვაგვარად ამოვოიწვერა და მოკალათდა არდოტის ცაზე..

ცვრიან ბალახს შვლის ნუკრივით ამოფარებოდა სანათა და თვალს ადევნებდა თორღვას სანამ მთას არ ამოეფარა საქონთან ერთად.. ნელ-ნელა გამოვიდა სამალავიდან, თითქოს ეშინოდა არავის დაენახა მოახტა თავის კოხტას და მათრახის ცემით აიყვანა იმ მთაზე სადაც თორღვა ეგულებოდა..

- მახველ მშვიდობითაო სანათა.

- მშვიდობით დამიხვდი ..

უემოციოდ უპასუხა სანათამ და ჩამოხდა ცხენიდან, შემდეგ სადიაცეს აკეცილი ბოლო ჩამოიწია და პურ-სატანი სიპის ქვაზე დააწყო, რა მოუხდებოდა პურ-სატანს თუ არა ჟიპიტაური, არც ის დავვიწყნია ხევსურის ქალას..

დუმდა ორივე ვაჟიც და ქალის, ბოლოს სიჩუმე რომელიც გაუსაძლისაც დამაყრუებელი ეჩვენა თორღვას, დაირღვა.

-როდემდის, როდემდის უნდა ვიუბნო მცდარად?! Aრც რა აღარ მიხარის, არც რა აღარ მინდავ, არ ორ მხდალი არაა, როდემდის დაიმალების ჩვენი სიყვარული როდემდის..

- მართალ ხარ თორღვაო მართალ, წამოდი არდოტ დავწირათ. (თვალცრემლიანი პასუხობდა სანათა)

- სოფელ არ მაიწონებს, თემ გაგვიწყრების, ხატ-ანგელოზ გაწყრების…

- მაჩნიხარავ თორღვა, არც რა მე შენი დაი ორ, არც რა ძმაი ხარ ჩემი..

- ნუ სტირი სანათავ, გულზე დარდ მედების ასეთა რომ ხარ.

კვლავ დადუმა ქალ-ვაჟი, თითქოს თვალებით საუბრობდნენ, თითქოს ერთმანეთს აიმედებდნენ ყველაფერი კარგად იქნებაო.. მათ მყუდროებას მხოლოდ ცხენის ფრუტუნი არღვევდა.

რატომ არ შეეძლოთ მათ ერთ-სხვის სიყვარული..?! ნუთუ აკრძალულ სიყვარულს შეშჭიდებოდა ქალიც და ვაჟიც?.. ვაჟი ზვიადაური იყო ქალი ჭინჭარაული, მაგრამ ასე სწამდათ სოფელში რომ ზვიადაური ჭინჭარაულის განაყარი გვარი იყო და ისინი შინშებად იწოდებოდნენ.. ვაი ასეთა სამართალს,

მათი სიყვარული არღუნის პირას ამოსულ გვირილას ჰგავდა, რომელიც თავისი სილამაზით ყველას თვალს სჭრიდა, მაგრამ არღუნის ხასიათზე იყო დამოკიდებული, ან მოჰგლეჯდა და წაიღებდა ან დატოვებდა და აცოცხლებდა.

მთაში სიცოცხლე სჩქეფდა, ამ ქვეყნიური სამოთხე თუ სადმე არსებობდა ეს იყო ხევსურეთი, ამ ქვეყნიური მარადიულობა მხოლოდ მთაში მოიძებნებოდა..

რა ხდებოდა ამ დროს ბარში?. უჭირდა ბარს, მომხდური მოსვენებას არ აძლევდა, მეფე ერეკლე უკვე ღრმად მოხუცებული იყო და ამითი სარგებლობდა მტერი. Yყველაზე დიდი მტერი საქართველოს აღა-მახმად-ხანის სახით ესახებოდა. Oომი გარდაუვალი იყო ან სიცოცხლე ან სიკვდილი.. ქართველები მუდმივი ჯარით ვერაფერს გახდებოდნენ აურაცხელი მტრის წინააღმდეგ, ამიტომ საჭირო გახდა ოჯახებიდან ქუდზე კაცის გამოყვანა.. ყველა მზად იყო თავი დაედო როგორც სამშობლოსათვის, ასევე მეფე ერეკლესათვის.

Aმოსცდა დათვის ჯვრის უღელტეხილს ცხენოსანი და ფირი პირიქითა ხევსურეთისაკენ იბრუნა, მაცნემ ხევსურებს გარდაუვალი ომის შესახებ ამცნო, იმ იმედით რომ ხევსურებით ჩაებმებოდნენ ამ უთანასწორო ბრძოლაში.. დაუფიქრებლად ჰკაზმავდნენ ხევსურთ შვილები თავიანთ ცხენებს და ფარ-ხმალს ისხამდნენ. თუ დავიხოცებით დაე დავიხოცოთ სამშობლოსა და მეფე ერეკლეს გულისთვისო, უყვარდათ ხევსურებთ მერე, მეფეს კი ხევსურები..

ხმა არდოტამდეც ჩავიდა, არც არდოტელები გამოაკლდნენ საერთო ქართულ საბრძოლო ჟინს და მზადებას შეუდგნენ, ჯოყოლა ზვიადაური ავადმყოფობას ებრძოდა, ბეწინა კი ღრმად მოხუცებული იყო. Bბევრი არ უფიქრია თორღვას, აისხა მამისეული აბჯარი მოახტა ფრთიანას და შატილისაკენ გაეშურა სადაც საფიხვნო იყო შეკრებილი, ხევის ბერის გადაწყვეტილებით დაიკლა საკლავი და დაემწყალობა ხევსურ ვაჟკაცებს, შეავედრეს ხატს სამშოვლო, დაწირეს მთა და გაეშურნენ ბარისაკენ..

არდოტში დატოვა თორღვამ სული და გული, სანათას არც კი გამომშვიდობებია, იცოდა რომ არ გაუშვებდა და უარესად ეტკინებოდა გული..

1795 წელი, კრწანისის ველზე ხელჩართული ბრძოლა გაიმართა ქართველებსა და აღა-მახმად-ხანს შორის, ხევსურები სიმამაცით გამოირჩეოდნენ ამ უთანასწორ ბრძოლაში, რკენა, ფარიკაობა, მათ შესისხლხორცებული ჰქონდათ.

წვიმიანი ამინდები დაემთხვა ამ დროს არდოტში, მთა გლოვობდა ბარს..

ერთი პატარა სახლის ჭერხოში იჯდა ახალგაზრდა ქალი და ცხარე ცრემლის მოსთქვამდა, ეს იყო სანათა.. რისთვის სტიროდა ის?. ქართლის ბედი ადარდებდა?... ქალს თორღვას მეტი არავინ და არაფერი ახსოვდა, მისტიროდა თავის ერთადერთ და აკრძალულ სიყვარულს, ვერ აცნობიერებდა იმას რომ შესაზლო იყო თორღვა დაღუპულიყო, დაეკარგა, არ უნდოდა ამის დაჯერება და არც იჯერებდა.. ნუთუ თორღვასთვის დიდი პატივი არ იყო სამშობლოსათვის თავდადება?. ყველა ვაჟკაცი ოცნებობდა ბრძოლის ველზე გმირულად დაცემაზე.

რამხელა ტკივილი იყო ეს ომი საქართველოსთვის, რამხელა დანაკარგი განიცადა ქართველმა ერმა. ძოგს დაუბრუნდა ომში გაშვებული შვილი, მეუღლე, ძმა, ნათესავი, ზოგი კი წლების განმავლობაში ელოდა თავისიანის გამოჩენას..

სწორედ წლებია სანათა ელოდება თორღვას.. ჭიშკრის ხმაზე გამოვარდება გარეთ.. თორღვა, თორღვა მავედი ჩემო?.. მაგრამ არც ერთხელ აღმოჩნდა მოსული სტუმარი თორღვა..

ყოველ წელს აჰყავდა ხატის კარზე სანათას მამას მგელიკას შესაწირი, ყოველ წელს აცხობდა სანათა ქადებს.. ხატში ასული მგელიკა და ხევისბერი აპარეკა ამბობდნენ თორღვას შესანდობარს ასეთი სიტყვებით :

” ხატმც დაუწყალობოს თორღვას საწყალობელი, ხატ-ანგელოზ ეწეოდეს თორღვას მამის-სახლს, ნათელ სანთელ არ მაჰკლებოდეს..” ინთებოდა სანთელი გაიჭრებოდა ქადა, ქუდს მოიხდიდა მგელიკა, მუხლს დაეყრდნობოდა, რაღაცას კიდევ ჩაიბურტყუნებდა და სინანულით აღსავსე თვალებით უბრუნდებოდა სახლ-კარს..

სანათა კი ყოველი წლის 13 თებერვალს ადიოდა თორღვას საფლავზე, აჰქონდა გამხმარი გვირილები, პატარა ხელებით გადაპენტავდა საფლავის ქვაზე დადებულ თოვლს, ცრემლიანი თვალებით მიაჩერდებოდა საფლავის წარწერას და ამოიკითხავდა .. “ თორღვა ჯოყოლას ზე ზვიადაური

(1774-1795 წლები) ..

/ანა მინდიკაური/

Tuesday, September 27, 2011

კიკნა-ფშაველა -პოეტი,რომელსაც არ იცნობთ


პოეტი,რომელიც ვაჟა-ფშაველამ გამოიყვანა სამწერლობო ასპარეზზე.სწორედ მის პატივსაცემად აირჩია ახლგაზრდა პოეტმა ეს ფსევდონიმი.მისი ნამდვილი სახლი და გვარი-სიმონ ბადურაშვილი იყო.მან 26წლის ასაკში მოიკლა თავი
გალაკტიონ ტაბიძე-"ჩემი სამწერლობო მოღვაწეობის დაწყების წლებში,ახალგაზრდა პოეტებიდან მომწონდა კიკნა-ფშაველა
. მართალია,იგი ტრადიციული იყო თავის შემოქმედებით,მაგრამ მაინც მაძიებელი პოეტი. რომ დასცლოდა,იგი უეჭველად ახალ სიტყვას იტყოდა ქართულ პოეზიაში"
200 ლექსის,ექვსი პოემის,ათი მოთხრობისა და რამდენიმე სტატიის დაწ
რა მოასწრო.მწერლის ხელნაწერები და საოჯახო ბიბლიოთეკა დაკარგულია.
კიკნა -ფშაველა დაიბადა 1889წლის 2 აგვისტოს თიანეთის სოფელ ჟებოტაში,მრავალშვილიან ოჯახში.სწავლობდა თიანეთის ორკლასიან სასწავლებელში,თელავის სასულიერო სასწავლებელში,თბილისის სასულიერო სემინარიაში(სადაც დაუახლოვდა ლიტერატურით გატაცებულ ახალგაზრდობას,რომელიც არალეგალური ხელნაწერი ჟურნალების გარშემო იყო შემოკრებილი.აქ უშვებდა გალაკტიონი ჟურნალს-"შუქი",სადაც გამოქვეყნდა კიკნა-ფშაველას მოთხრობა"გაყიდული სინდისი".) სემინარია მან მიატოვა და ვაჟა-ფშაველას დახმარებით თბილისის სათავადაზნაურო გიმნაზიაში შევიდა. აქ მან სტიპენდია მიიღო წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებისგან და 1913 წელს დორპატის უნივერსიტეტში ჩააბარა. ეს აღმოჩნდა მისი ყველაზე მძიმე,სულიერი მღელვარების პერიოდი და აქ მიაღწია მისმა შემოქმედებამ სიმწიფეს.
კიკნა-ფშაველას პოეზიის მთავარი თემა მონობაში მყოფი სამშობლოს სიყვარულია.იგი ერს ბრძოლისკენ მოუწოდებდა.

უკანასკნელი ლექსი

არა მყავს ქვეყნად მე მეგობარი,
არა მყავს ქვეყნად თანამგრძნობელი,
ჩემი სიცოცხლე სიკვდილი არი,
ჩემთვის კუბოა მთელი სოფელი.
დაირღვა ჩემთვის ოცნების მღვიმე,
ხიდი ჩამენგრა ცხოვრების გზაზე,
მარტოსა მტანჯავს ბედის სიმძიმე,
სული ქვითინებს საფლავის ქვაზე.
მშხამვენ გველები კიდითი-კიდე,
გლოვად მიქციეს დღესასწაული,
თუმცა წამებით თვითვე ვიყიდე
კაცობრიობის დანაშაული.

/კიკნა-ფშაველა/
პოეტზე ინფორმაცია შეგიძლიათ ნახოთ სხვადასხვა ბმულებში,რომლებიც ინტერნეტშიც მოვიძიე http://www.presa.ge/new/index.php?m=lit&AID=8051
http://www.open.ge/index.php?m=12&y=2009&art=8558

Wednesday, September 21, 2011

***(სამყარო ჩემთვის გლოვისფერია)




დარდი,ფიქრი და ტკივილი
ჩემგან მოედო სამყაროს..
რას ამბობ ნისლო,ტირილი
შენ როგორ უნდა მასწავლო-
ეს მე ვარ,კლდეთა კალთებზე
ცრემლად რომ ჩამოვწანწკარობ.

/ტარიელ ხარხელაური/

Friday, September 9, 2011

ისევ აცივდა



”მე მეშინია იმგვარ სიცოცხლის,
სიკვდილს რომ ჰგავს და უარესია”.
/გალაკტიონი./
ისევ აცივდა სულში, ჭირიმე,

წუხელ დავკარგე მზის ავგაროზი,

შენ ჩემს მაგიერ რა გატირილებს_

ჩემი მონაა ჩემი ტაროსი.



გავხედნი, როგორც საომარ კავშას,

ამოვდებ ლაღი სტრიქონის ლაგამს

და ისე, როგორც ჯუთაში შარშან,

უნდა გიმღერო წინაპრის საგა.



არ დამანახვო შავი ტიტები,

ვიპოვი იმ ჩემს მზეს და ავგაროზს,

ვერ შემაჩერებს ვერასდიდებით

წინ რომ დამიდგეს მთელი სამყარო.



ჰო, ცივა,

ცივა,

ცივა, ჭირიმე,



მაგრამ როგორმე დაცხეს ეგების,

გადავიკიდებთ ნაცად ხირიმებს

და უცხო მხარეს გარდავეგებით.

თორემ მე მეტი უკვე არ ძალმიძს

და გულიც გასკდეს უეცრად იქნებ,

ომს ვერ მოიგებ მარტოდენ კალმით,

რა შეუძლიათ, მითუფრო, წიგნებს.



ჰოდა, დაღლილთ და მიწყივ ნაომართ

შევკაზმოთ ახლა თეთრი ცხენები

და გავქრეთ მერე სააქაოდან

ჭიხვინითა და ჭენებჭენებით!..

1995.
ნოშრევან არაბული

"მინდვრის ფსალმუნები"


(ფიქრის სხეული)

*

ჩემი ცხოვრების წესს პოეზია მკარნახობს,პოეზია განსაზღვრავს.

მე ლექსში ვცხოვრობ,ლექსით ვსუნთქავ, ლექსიდან ვიხედები და სამყაროს დალაგებასაც ისე ვცდილობ,როგორსაც ლექსი მთავაზობს.
ალბათ ესაა მიზეზი ჩემი უამრავი შეცდომისა. ნაკლებად გაცნობიერებული, რეალური ცხოვრება ბევრად განსხვავებულს მკარნახობს,საპირისპიროს-ვიდრე ლექსი.
ეს,ალბათ კანონზომიერია. ლექსის შექმნაში შენ ღებულობ მონაწილეობას და საგნებს ისეთნაირად ალაგებ, რომ შენთვისაც სასიამოვნო იყოს და ლექსისთვისაც მისაღები. მაგრამ,როცა პირისპირ რჩები სინამდვილესთან- ნუ გამოვრიცხავთ იმ გაურკვეველ შიშს, რომელიც სულს აგიბურუსებს, სხეულს აგითრთოლებს, რადგან ახლახანს, სულ ახლახანს, განსხვავებული, მეტად მიმზიდველი სამყაროდან გამოხვედი-პოეზიის სამყაროდან.

იქ ყველაფერი ისეა, როგორც შენ გინდა. ყოველ შემთხვევაში, თავს საკუთარ ჭერქვეშ გრძნობ.

*

/ტარიელ ხარხელაური/

Wednesday, September 7, 2011

ფშავლის წაწალი


(კაფია შატილობის შემდეგ,ანუ-რად დაუჯდათ მაიებს ერთ კარავში ძილი;)))
მაია გონჯილაშვილი:
"ერთ ამბავ უნდა გიამბოთ
ამბავად არც კი ითქმებს,
ბავშვობიდანვე მეჯერა
წინაპართ ნათხრობ მითების,
მაგრამ ეგეთა ამბავი
ენით არ გამოითქმების...
ერთ ფშავლის ქალას ოცნებად
მქონდა, ხევსურეთ მენახა,
მეგზურად ხევსურთ ქალ_ვაჟნი
ამოვიჩემე მე გლახამ,
რა ვიცოდი, თუ მთებს იქეთ
სწორფრობა ისრე სახლობდა,
ბარში ნაზარდსა ყვავილსაც
თავის საწილოს მამთხოვდა...

საპირიქითოს გადაველთ
ცოტაც ვიგემეთ სახმილი,
შუა ღამემ რომ გვიწია,
ზეცამ მოიხსნა მანდილი,
ისეთა ცრემლი დასცვივდა
წარღვნა მეგონა, ნამდვილი,
რაკიღა წვიმას გადვურჩით,
კოშკებში შავილალენით,
აქ წვიმა ვერას დაგვაკლებს
გულებიც გავილაღენით...

მთელი დღე ღრეობასა და

ლექსთა ქუხილით დავლიეთ,
ძილი რომ შამამეპარა
იქვე ქვეშაგებ დავიგე,
ქვეშაგებისა ალაგზე
ჩემივ კარავი გავშალე
ჯერ კი სუყველამ დამცინა,
მემრ მთხოვდნენ შიგნი შაგვლალე,
ერთ ქალა შავიპატიჟე,
მარტუას ძილ არ მეწადა,
რა ვიცოდი თუ ბედშავსა
ეფხიზლა, მთელ ღამ ეცადა,
ეგება გაიღვიძოსო,
სურვილს უთქვამდა ზეცასა,
მე კი რა გამაღვიძებდა?
შატილის სუნთქვა მათრობდა,
არღუნი ნანას მიმღერდა,
რო თავის მუცლით ნაშობსა,
აგეთა თრობა ბეჩავსა
თავის დღეში არ მახსოვდა..
გათენდა...

სინათლის სხივმა
ჩემთანაც შემოაღწია,
არცვინ დამიხვდა სამყოფში
საფიქრალმ ხელი დამრია,
გვერდით რომ გადავიხედე
ისრე გამწარდა წამია,
საიქიოში მეგონა
ჩემი ბეჩავი თავია...
ან იქნებ სიზმარი არის?..
სწრაფ გავახილე თვალია,
არც საიქიო დამიხვდა
და არც სიზმარი,
_ცხადია...
ჩემს გვერდით თავს იწონებდა
დანა, რო პირბასრ ხმალია,
ისრე სისწრაფით წამოვხტი
ვეღარ ვიპოვე კარია,
რას ვხედავ წინ გადამიდგა
როგორც აშარი ქარია,
ამაშიც ბედი არ გინდა?
ქალს სწორფერ მყავდა ქალია...

ყველაფერ გამიგონია
მაგრამ ეგეთ რამ არსადა,
სულ თავგზა ამარევია
შუღლის საღერღელ აშალა...
ხევსურ ქალს ფშავლის წაწლობა
თურმე გუნებით გეწადა,
მამხელეთ ამდენ ხევსურთა
ფშავლის ქალაი კენტადა,
მე შუღლს არ ავტეხ ღმერთმანი
ლექსს კი წაუხვალ ვერსადა... "





მიხეილ ღანიშაშვილი :
"ისე, უფრო მაგრა გასალექსები კი ხართ და თუ მოვიცალე ერთი თქვენთვის, მერე ნახეთ თქვენი დღე და მოსწრება :))) "




მაია გონჯილაშვილი:

"რაით რა სალექსებლები
ცუდ მასპინძლობა გიწიეთ?
სტუმრობას თუ კიდევ ფიქრობთ
როგორ დაგიხვდეთ გვირჩიეთ... "





მიხეილ ღანიშაშვილი :

"მასპინძლობისთვის მადლობა,
მაგრამ წაწლობა ქალისა
ქალთან და ისიც შატილში
მე ჯერ არ გამიგავისა!
ან სამაგისო რა იყო,
ან ვის რა სჭირდა ხამისა,
ვის რაზე დაჰყვედრდებოდა
თენება ერთი ღამისა,
გეთქვათ: მე გეწაწლებოდით,
ისევ მიგეხმოთ თავისა,
წესს მაინც შავინახავდით,
ეხლა ტალახში სთრავისა,
არეული ჩან დავთრები,
ვით ბნელში სხივნი მთვარისა! :)))) "


მაია გონჯილაშვილი:

"ეს მხოლოდ ერთი უწყინარ
უცოდველ ხუმრობ არისა,
დილა_ბნელ თვალ გახელილმა
რომ ვნახე პირი დანისა,
იქავ სიცილი ამიტყდა
პირიმზესავით ლაღისა,
თურმე ჩვევად აქვს ხევსურსა
თან ქონა დანის ბასრისა,
თორემ სწორფრობა ქალთანა
სად გაგონილა ქალისა..."

მიხეილ ღანიშაშვილი :

"კარგია თუ ხუმრობაა,
მართალს მართლაც არ ჰგავისა,
მეც ეგ მინდოდა გამეგო,
თორო რა ენა მქავისა?
მე მხოლოდ ის ამოვკრიფე,
რაც წისქვილს დაუფქვავისა,
ლეგენდად დარჩეს ეგ ლექსი,
შატილის ციხე-ქავისა!..
ღიმილიანად რო ჰყვება,
მაგითაც პატრონს ჰგავისა!.. :))) "

მაია გონჯილაშვილი:

"იხარეთ ძლივსს მამეფონა
სიტყვა მივიღე წამლისად,
კინაღამ ინფარქტი მხია
გულმა, ახლა კი ჰყვავისა..."

ნინო ჭინჭარაული:

"ეს რას მავესწარ ბეჩავი,
ცხვირწინ მილექსეს შინშია,
ქალო ხევსურთან ლექსობა
არ იცი რო საშიშია?
შენ გაილაღებ ენითა,
ცოტა ხან გაატიალებ,
ის კი მაგ დანას დაგიძრობს
და ცხვირწინ დაგიტრიალებს.
მარტო დარჩენა არ გსურდა?
მაგას რა წამალ სჭიროდა?
დაგცილდა ბიძა ტარასა
უწაწლობას რო ჩიოდა?;)
იმ ღამ კი წვიმაც გამასტყვრა
და უწყალოდა ციოდა.
მიშა ბატონო,სალექსო
თქვენც ხართ ნუ იწყენთ,მენდეთა,
შუაღამ კოშკს რო შამახდით
გულები დაგვიხეთქეთა.
დილას საძილე ტომარას
რო შავაცეცეთ თვალია
ვფიქრობდით-ნეტა ჩვენშია,
ამხელა ვინა არია?
ეს ჩემ პასუხიც,მეყოფის,
მეც გავილაღე სიტყვითა,
დანარჩენს ბარს რო ჩამავას,
ჩემ დადნაფიცი იტყვისა "

მიხეილ ღანიშაშვილი :

"ღმერთმ არ მოშალოს ადათი
ლექსობისა და წაწლისა,
შატილში მოშატილენი,
დიდის ამღებნი ღვაწლისა,
ფშაველ-ხევსურთა ლაღობა,
ხინკალი, წვენი ანწლისა,
და-ძმობის წესი და მადლი
გრეხა ამ საღვთო ბაწრისა

ახარებს ილტოსპირელს
ესე ამბავიც ამ წლისა
მაისა და ნინოს
უწონებს სიტყვის ნაწილსა
სუ ღიმილებით მოვფარა
ჩემით თქვენამდე მანძილსა
უმცროსო დაულეებო,
ჯვარ გიმარცხებდესთ მაცილსა,
თქვენს მტერს და ავის მენდომეს

ვხედავდე ჭკვისგან დაცლილსა! :))))) "




მაია გონჯილაშვილი:

"გაიხარეთ და მახარეთ
როგორც ეს დილა ავდრიან
რას ჩავიდენდი უკეთესს
გულებს ვალაღებ დარდიანს
ცოტა ინტრიგას მივმართე
მომეტევება?
მადლია...:))))))))))))))))"