"აქ დევნილებაა, იქ კი ჩვენი ჭეშმარიტი სამშობლო“
"მორჩილება ნიშნავს - გახდე მონა,
რათა იყო თავისუფალი"
ბერი იოსებ ათონელი
სიცოცხლეში დგება მომენტი, როცა გინდა შენი ცხოვრების წესი დროებით მაინც შეცვალო, გაექცე ყოველდღიურობას და ყველა ახლობელსა და ნაცნობ გარემოს მოწყვეტილმა, რამდენიმე დღე, განმარტოებით გაატარო. მსგავსი სურვილი მე ხშირად გამჩენია.
მაშინაც ასე მოხდა... ზამთარი იწურებოდა. მახსოვს ჩემმა მეგობარმა იოსებ ათონელის წიგნი "მონაზვნური ცხოვრების გამოცდილება“ მათხოვა. სასულიერო ლიტერატურას მანამდეც ვკითხულობდი, თუმცა ამ წიგნმა ჩემზე განსაკუთრებული გავლენა მოახდინა. დღედაღამ არ ვიშორებდი, სულ თან დამქონდა, ისევ და ისევ ვკითხულობდი, გარკვეულ დარიგებებს ვინიშნავდი და ბევრს ვფიქრობდი. ამასობაში ჩემი მეგობარი, რომელმაც ეს წიგნი მათხოვა, 2 კვირით ქოზიფას მამათა მონასტერში წავიდა. როცა ამის შესახებ შევიტყვე, მონასტერში წასვლის დაუძლეველი სურვილი ვიგრძენი ამას ერთის მხრივ წიგნიდან მიღებული შთაეჭდილება განაპირობებდა, მეორე მხრივ კი ყველაფრისგან განრიდების სურვილი. დიდხანს არ მიფიქრია, კურთხევა ვითხოვე და ბარგის ჩალაგება დავიწყე.
მშობლებმა თავდაპირველად წინააღმდეგობა გამიწიეს, განსაკუთრებით დედას არ უნდოდა ჩემი მარტო გაშვება, ამიტომაც ჯგუფელს ვთხოვე წამომყოლოდა და ისიც სიხარულით დამთანხმდა. მთელ პერიოდს, სამზადისიდან მგზავრობამდე იდუმალი და ამაღელვებელი განწყობა გასდევდა თან. მე ხომ პირველად შევდექი მონასტრისკენ მიმავალ გზაზე! გულში ცოტაოდენი შიშიც მქონდა, არ ვიცი... აუხსნელი... შეუძლებელია იმ გზის აღწერა, რაც გავიარეთ. თოვდა, თეთრი დღე იყო, უცნაური ელფერის მატარებელი, იმდენად უცნაური, რომ სოფელ თეთრ წყაროსთან ლექსი დამაწერინა, რა იყო მასში განსაკუთრებული? არ ვიცი, ეს კი მათქმევინა:
თეთრი წყარო,
ჭაღარა ქალწულის დალალები,
შეჩერდი წამო,
წარსულზე მითხრობენ ამ სოფლის მთები.
თაფლისფერი ტყე,
ცისფერ ლოდებზე მისხმული ხავსი,
შემორჩენილი აქა-იქ თოვლი,
ხალების მსგავსი.
კლდე ნაირფერა,
ჩემს საყვარელ წიგნს მოპარა თითქოს,
და შორით, შორით...
ტკბილ ბავშვობის ხანაში მიხმობს...~
* * *
სამწუხაროა, რომ იმ დღეების მოსაგონრად დღიურის სამიოდე ფურცელიღა შემომრჩა. რატომ ვწერდი ასე ცოტას? ალბათ იმიტომ, რომ ბევრს ვფიქრობდი, ან იქნებ იმიტომაც, რომ დრო მქონდა ცოტა. ის კი კარგად მახსოვს, როგორ შევეგუე იქაურობას. ისეთი შეგრძნება დამეუფლა, თითქოს ეს ის ადგილი იყო, რომელსაც ყოველთვის ვეძებდი. წალკა მელოდა, წლების მანძილზე მელოდა...
თბილისიდან წამოღებული დამძიმებული გული ერთ დღეში შემსუბუქდა. ფურცლები ასე მომითხრობენ:
28. 03. 07.
"დღეს უკვე მეორე დღეა, რაც ჩამოვედით. დილის 6 საათზე მელანიამ ზარი დააწკარუნა და ლოგინიდან წამოდგა. გამიკვირდა, კაბითა და თავსაფრით დაუძინია. მაშინვე სიცივისგან კანკალმა ამიტანა და უკიდურესი ძალისხმევით ვაიძულე თავი, ავმდგარიყავი. ღმერთო, დილის 6 საათია, ბნელა. ნუთუ ყოველდღე ამ დროს უნდა ავდგე? ხელის ცეცებით გავედი სენაკიდან.
9-10 საათამდე ვილოცეთ. დღეს უფრო გულით ვილოცე. გუშინ გაყინული მქონდა გულიც და გონებაც, არაფერი მიგრძვნია განსაკუთრებული, ცოტა უხერხულობის გარდა. მაგრამ ღამით, სადღაც 8 საათისთვის (ჰო, მგონი ამ დროს), გამოვედი გარეთ, აივანზე. სანათურების შუქზე ვხედავ, თოვლი მოდის. გულმა არ მომითმინა, ჩექმები ამოვიცვი ფეხზე და ეზოში ჩავირბინე. პატარა აბურცულ ქვაფენილიან ადგილას დავდექი, თავი მაღლა ავწიე, ხელები აღვაპყრე და ვუცქეროდი, როგორ ცვიოდნენ პაწია ფანტელები, როგორ იზრდებოდნენ და სახეზე მადნებოდნენ. არ ციოდა, თუმცა იმ ღამით მაინც ცუდად დამეძინა. სულ რაღაც 15-20 წუთით მოვხუჭე თვალი. მესიზმრა ვიღაც, ცისფერთვალება მამაო, რომელიც მელანიას საწოლიდან წამოდგა და მითხრა: `არ ადგე, დღეს ლოცვა არ იქნება“. ცხადი მეგონა და მანამ არ ავდექი, სანამ აივნიდან არ შემომესმა ზარის რეკვა. მორჩილ თეოს მოვუყევი, მითხრა _ ალბათ ბოროტისგანააო.
* * *
გარეთ ისეთი თოვლია...
მე და თეონა წყაროზე ვიყავით. ვისაუბრეთ. მე ვკითხე – არ გაგიჭირდა სახლიდან წამოსვლა და ყველაფრის მიტოვება-მეთქი? ახლაც ვფიქრობ, ეს რატომ ვკითხე. ცხადია, არა უბრალო ინტერესის გამო. ვგრძნობდი, რომ ქალაქი და იქაური ცხოვრება აღარ მაგონდებოდა, იმდენად შემიყვარდა მონასტერი და წალკა. თეონამ მიპასუხა _ გამიჭირდა, მაგრამ არასდროს ვიფიქრებ უკან დაბრუნებასო. მერე კი დაუმატა: - თუ დარწმუნდი, რომ აღარავიზე გწყდება გული, მხოლოდ იმ შემთხვევაში წამოდიო. ძალიან სწრაფად ვწერ, რადგან თავისუფალი დრო ცოტა მაქვს და სანამ ლოცვა დაიწყება, მაინც მოვასწრებ აქაურობის აღწერას.
...თვალს მოგჭრის სითეთრე. ირგვლივ ყველაფერი ქათქათებს და ამ სიქათქათეში თითქოს სისპეტაკეცაა შერწყმული. სენაკში ვარ, აქ ორი საწოლი დგას. ჩემი საწოლის თავთან რამდენიმე ხატი და უწმინდესის სურათია გაკრული. ოთახი უბრალოდ და მყუდროდაა მოწყობილი. ერთი კედლიდან ღვთისმშობლის დიდი გობელენის ხატი გადმომყურებს. ფანჯარაში ვიხედები, მთელი წალკა ხელისგულივით მოჩანს (იმიტომ რომ ჩვენი მონასტერი მაღლობზე დგას). პატარა სახლები თავისი საკვამურებით, რომლებიდანაც წვრილი კვამლი ამოდის. მათ უკან, რამდენიმე ნაბიჯში იწყება ფართო ტყე, რომელიც ისე ახლოდან ჩანს, თითქოს ფეხით მისვლას 10 წუთიც არ დაჭირდება. წვრილად თოვს, ფაფუკად. იცი რა მაოცებს და მაბნევს? ფანტელები, ხელებზე რომ მათოვს, ვარსკვლავების ფორმისაა. არა, განა შევცდი, აქაურობას ზღაპარი რომ ვუწოდე? ეს მართლაც ზღაპარია, რეალური და მიწაზე ჩამოსული. მიყვარხარ, წალკა! ჩვენი სახლის მარცხნივ დიდი კლდეა, თითქოს მთაში ტიტანს მუჭი შეუყვია და გული გამოეგლიჯოს, ამოღრუებულა, ზედ გადაჰყურებს ამ სახლებს და თითქოს ჩაყლაპვას უპირებს. აქვეა, მეორე ქუჩაზე, ტაძარიც. აივანზე გავედი, თამუნა თოვლს ხვეტავს. ეზოში ძაღლის ყეფა ისმის. სიცივისაგან აბუზული უკან შევბრუნდი... სიწყნარეს მხოლოდ დედა სიდონიას ფეხის ხმა არღვევს, მოედანზე ძაღლი ყეფს. ეს მართლა ზღაპარია მგრძნობიარე და ბუნებისმოყვარე ადამიანისთვის. აქ ყველაფერია, რაც გჭირდება: მარტოობა, ლოცვა, სიმშვიდე, უმანკოება, სილამაზე და... თოვლი! ცის მარგალიტები, თეთრი ვარსკვლავები, ჭაღარა ქალწულის თმიდან ჩამოცვენილი... მე შენ შემიყვარდი!.."
* * *
აქ მთავრდებოდა ჩემი დღიური, რომელიც აღწერს იმ სულიერ მდგომარეობას, მონასტერში პირველად სტუმრობამ რომ შემიქმნა. მაშინ ჩემი ხანმოკლე ცხოვრების მანძილზე პირველად დავფიქრდი მონაზვნობაზე და შევხედე არა როგორც დამთრგუნველ მდგომარეობას (როგორადაც მას ბევრნი აღიქვამენ), არამედ, როგორც ცხოვრების იდუმალებით მოცულ, ძალზე საინტერესო, ერთ-ერთ სწორ გზას. ისიც ვიგრძენი, რომ უკან წამოსვლა ნაკლებად მსურდა. ყველა სიძნელე სიცივე, მორჩილების სირთულე თუ სხვა, რამდენადაც ფიზიკურად მთრგუნავდა, იმდენად სულიერად ძალას მმატებდა და გულში სიხარულს მიღვივებდა. თუმცა, დედაოსგან შევიტყვე, რომ ადამიანი ასეთ დროს ხშირად ხიბლში ვარდება. ჰგონია, რომ მოწოდებულია მონოზვნობისკენ, რომ აქვს საამისო ძალა, მაგრამ როცა ამ ნაბიჯს საბოლოოდ გადადგამს, პირველივე განსაცდელი აბრკოლებს. რაც უფრო გამოუცდელია ადამიანი, მით დიდია მისი მერყეობა და შეცდომის ალბათობა. მივხვდი, რომ სტუმრობა სხვაა, და სამორჩილო კაბის ჩაცმა სხვა. ეს ისეთი ნაბიჯია, რომელსაც საკუთარი თავის შეცნობაც ჭირდება. ყველაზე უკეთ ჩვენი სულიერი მდგომარეობა მოძღვარმა იცის, ამიტომაც გადაწყვეტილება მხოლოდ მასთან ერთად უნდა იქნას მიღებული.
მე კი ვიცი, როგორიც არ უნდა იყოს ჩემი გზა, იქ გატარებულმა სამმა დღემ მასწავლა, რომ მონასტრისკენ მიმავალი გზა მძიმე და ამავდროულად, ტკბილი, ძალიან ტკბილია. ზოგი დაიტევს ამ ჯვარს, ზოგი ვერა. ასეთი ფიქრებით წამოვედი თბილისისკენ და თან წამოვიღე იმ დღეების სილამაზით სავსე გული, რომელმაც ჩემში კვლავ ლექსი აახმიანა:
"ო, წალკა, წალკა, მიწიერო ზღაპარო ტკბილო,
სიტურფითა და სისპეტაკით მჯობო ყოვლისა.
შენს სათნოებას ღაღადებენ ლოდები შორი
და ვარსკვლავებრი ფანტელები თბილი თოვლისა.
დიახ! თბილია შენი თოვლი და იისფერთან
მისი მსგავსებაც არ ყოფილა ირიბად თქმული,
სიმშვიდემ შენმა მოგახურა მანდილად ზეცა,
ყოველ კუთხეში ჩაგისახა შენ სიყვარული...
შენს მდუმარებას მორჩილება უქარგავს გვირგვინს,
სითბო მხურვალე ეცილება ღუმელსაც სითბოს,
-დებო, უთქმელი წამითაც კი არ მტოვებს ფიქრი!
-დედაო, სიტყვა გამოგრძელდა,შენდობას ვითხოვ...
ზარის წკრიალი გაისმოდა გამთენიისას
ნაზი ხელსაქმე ამშვიდებდა სულის იარებს,
18 წელი სად დაქროდა დახშული გონი,
შენამდე მოსვლა ასე როგორ დავაგვიანე.
ო, წალკა, წალკა ჩაგიცვია კაბა პატარძლის,
უფლის სასძლოებს ელოდები ხელაპყრობილი,
არც სასაფლაო შეაშინებთ შემდგართ შენს გზაზე,
და ვერც ხალიჩა კელიაში ცრემლდალტობილი.
ზღაპარო, შენი სიყვარული განა ძნელია?
შენი დატევა მიძნელდება დალეულ გულში,
თუმცა, არ ვიცი ხვალინდელ დღეს რა მიწერია,
შენს შესაგრძნობად კიდევ ერთხელ მოვალ ზაფხულში. "
06.06.08
ნინო ჭინჭარაული
