Friday, November 20, 2015

პოეტი, რომელსაც ვერ მიბაძავ - ესმა ონიანი


    უცნაურია, მაგრამ როცა ინტერნეტში პოეტისა და მხატვრის, ესმა ონიანის ლექსების ძებნა დავიწყე, ორიოდე ძლივს აღმოვაჩინე, მიუხედავად იმისა, რომ ავტორის სიცოცხლეში სამი და გარდაცვალების შემდეგ კიდევ ერთი კრებული გამოიცა. 2002 წლის ჟურნალ "ცისკარში" რენე კალანდია წერდა:  პოეზიაში ჩემთვის სწორედ რომ სასწაულია XX საუკუნის კიდევ ერთი გენიალური პოეტის ესმა ონიანის აღმოჩენა... მისი პირველი სამი პოეტური კრებული და რამდენიმე ესეი წაკითხული მქონდა, მაგრამ სიკვდილის შემდეგ გამოცემულმა კრებულმა საოცარი შთაბეჭდილება მოახდინა..."`
 
     19 ნოემბერს, მწერალთა სახლში მისი სრული შემოქმედებითი კრებულის “ისევ მე ვარ...ისევ მოვსულვარ” პრეზენტაცია გაიმართა, რომელშიც თავმოყრილია წლების მანძილზე სხვადასხვა პერიოდულ გამოცემებსა და წიგნებში გაბნეული მისი ლექსები, თარგმანები, ჩანაწერები, წერილები და ესეები. წიგნი გამოსცა გამომცემლობა “არტანუჯმა”, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მხარდაჭერით.
   ესმა ონიანის ლექსები პირველად 1968 წელს გამოქვეყნდა. „ძალზე ტიპიური გახდა იმ შეხედულების გამოთქმა ვერლიბრის მიმდევრებზე მსჯელობისას, რომ თითქოს მათ მიერ ტრადიციების გადაფასების შედეგად პოეტური ფრაზა მაქსიმალურად დაემორჩილა სათქმელის მოთხოვნილებებს! განა ტრადიციულ ჭეშმარიტ პოეზიაში პოეტური ფრაზა მაქსიმალურად არ ემორჩილება სათქმელის მოთხოვნილებებს?! ...განა ჭეშმარიტი პოეტი რითმისათვის სათქმელს გასწირავს? (რითმა სამკაული არ არის - ერთ-ერთი საშუალებაა) ამის თქმა ხომ მკრეხელობაა ჭეშმარიტ შემოქმედთა მიმართ!“ - წერდა ესმა.  
    პოეტი არ მიიღო თავისი დროის ინტელექტუალურმა საზოგადოებამ... ესმა ონიანის ნიჭის ერთ-ერთი თაყვანისმცემელი კობა იმედაშვილი თავის წერილში `ნამდვილობის საიდუმლო, ანუ ჩანაწერები ესმა ონიანის სიტყვითხელოვნებაზე~ წერდა: `ეტყობა, ჩვენი საზოგადოება არ იყო მზად ასეთი პოეტისა და ასეთი პოეზიის აღსაქმელად და თავისუფალი ლექსის მოძალების დროსაც კი, ესმას პოეზია ვერ იქცა საზოგადოების გემოვნების განმსაზღვრელ მოვლენად. აქაც დაახლოებით ისეთი რამ მოხდა, როგორც ნიკო სამადაშვილის პოეზიასთან მიმართებაში, როდესაც ჩვენმა ინტელექტუალებმა ვერ გაიგეს და ვერ მიიღეს მისი პოეზია~. 
    `ესმა ონიანის ლექსები გამოქვეყნდა 1968 წლის იანვარში." ეს გახლდათ სენსაციაც, შოკიც და ერთგვარი თავზარდაცემაც გარკვეული წრეებისათვის. მოჰყვა კიდეც მას მძაფრი რეაქცია. თუ საზოგადოების რჩეულ ნაწილს აღტაცებისაგან, ლექსების მომხიბვლელობისაგან თავბრუ დაეხვა, ნაწილი საზოგადოებისა მტრულად განეწყო. მტრულად განეწყო იმიტომ, რომ ესმას მოსვლამ დაადასტურა ერთი უეჭველი ჭეშმარიტება, რომელზეც ჩვენ არ ვსაუბრობთ ხოლმე, რომელზეც საუბარი ჩვენ გადაგვაჩვია კომუნისტურმა კოშმარმა. სახელდობრ იმან, რომ შემოქმედი – პოეტი, მხატვარი, მუსიკოსი, ეს არის, უწინარეს ყოვლისა, სულის გაცხდება.”(ეს სიტყვები კი ლიტერატორს და ფილოლოგს, რეზი თვარაძეს ეკუთვნის)
   “პოეტი, რომელსაც ვერ მიბაძავ”... “ადამიანი, რომელსაც ჰქონდა ემოციის გამოხატვის მამაკაცური ძალა და ქალური სიფაქიზე”.-,ასე გაიხსენეს ესმა მეგობრებმა, თაყვანისმცემლებმა, კოლეგებმა. გამომცემლობა “არტანუჯის” საერთაშორისო ურთიერთობების მენეჯერმა, გვანცა ჯობავამ აღნიშნა, რომ ესმა ონიანის წიგნი გერმანულ ენაზეც ითარგმნა ქართველოლოგის, შტეფი იუნგერი ხოტივარის მიერ და გამოიცა. საპატრიარქოს წმინდა თამარ მეფის სახელობის უნივერსიტეტის რექტორმა კი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორმა, არქიმანდრიტმა მამა ადამმა (ვახტანგ ახალაძე) საზოგადოებას აცნობა, რომ  ამავე უნივერსიტეტში, ესმა ონიანის სახელობის სახელოვნებო კაბინეტი გაიხსნა, სადაც სტუდენტებს საშუალება ექნებათ ეზიარონ მის შემოქმედებას.
   საერთოდ, ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ მსახიობები ლექსს ზედმეტად ხელოვნურად კითხულობენ, თუმცა ქალბატონ ნინო კასრაძის გამოსვლამ ეს შტაბეჭდილება გამიქარწყლა. ემოციაც ბუნებრივი იყო და ჩემს თვალზე (და არამარტო ჩემს) მომდგარი ცრემლიც. საღამოს ასევე აჩვენეს ოთარ იოსელიანის ვიდეოც, სადაც ის ესმას და მის ოჯახს იგონებს, რომელსაც აქვე გთავაზობთ.
   და რაც შემეხება პირადად მე... ესმა ონიანის პოეზიას, ასევე შესანიშნავი პოეტის, სოსო მეშველიანის მეშვეობით გავეცანი და მხოლოდ იმაზე ვწუხვარ, რომ უფრო ადრევე არ ვიცოდი ამ ავტორის შესახებ. ვფიქრობ ახალგამოცემული წიგნი შესანიშნავი საჩუქარი იქნება ყველა ახალგაზრდისთვის, ვისაც ისეთი ჭეშმარიტი პოეტის გაცნობა სურს, “რომელსაც ვერ მიბაძავ”...
/ნინო ჭინჭარაული/  (2015).